Oι Βιομηχανικοί Εργάτες του Κόσμου (Industrial Workers of the World) αποτελούν το συνώνυμο του ριζοσπαστικού εργατικού συνδικαλισμού στην Αμερική. Πρόκειται για μια άγνωστη και αθέατη πλευρά της Αμερικής και ενός διαχρονικού οράματος για οργάνωση και χειραφέτηση των εργαζομένων.
Οι απαρχές της ίδρυσης.
Από το 1870 και μετά, η οικονομική, πολιτική και κοινωνική αστάθεια κυριαρχούσε στις ΗΠΑ. Από την μία, υπήρχε έντονο ενδιαφέρον στους εργάτες για τις σοσιαλιστικές και τις αναρχικές ιδέες με αποτέλεσμα την μεγάλη εργατική εξέγερση του 1877, τα γεγονότα στο Σικάγο την Πρωτομαγιά του 1886, την απεργία Pullman το 1894, καθώς και τις αιματηρές απεργίες των ανθρακωρύχων στις δυτικές περιοχές των ΗΠΑ το 1890. Από την άλλη, με την καταστολή να εντείνεται, πολλά από τα συνδικάτα που συμμετείχαν στην καθεστωτική Αμερικανική Ομοσπονδία Εργασίας (American Federation of Labour) -κάτι αντίστοιχο με την ΓΣΕΕ- επέλεξαν τον δρόμο της υποταγής, τον συντηρητισμό, τα κλαδικά μικροσυμφέροντα, και τον αποκλεισμό γυναικών, μαύρων και άλλων εθνικών ομάδων.
Τα γεγονότα αυτά οδήγησαν στην ανάγκη ενός δυνατού συνδικαλιστικού κινήματος, ως απάντηση στην γενικευμένη καταστολή των αφεντικών και οδήγησαν στην δημιουργία των Βιομηχανικών Εργατών του Κόσμου (Industrial Workers of the World). Στην ιδρυτική συνάντηση στο Σικάγο τον Ιούνιο του 1905, συμμετείχαν διακόσοι αντιπρόσωποι από την Ομοσπονδία Ανθρακωρύχων των Δυτικών περιοχών των ΗΠΑ και από άλλα μικρότερα συνδικάτα, αναρχικοί και σοσιαλιστές. Με στόχο την οργάνωση ενάντια στον καπιταλισμό και τον εξαρτημένο συνδικαλισμό, το ιστορικό προοίμιο (Preamble) της IWW ήταν και παραμένει διαχρονικό:
«Η εργατική τάξη και τα αφεντικά δεν έχουν τίποτα το κοινό. Δεν μπορεί να υπάρξει καμία ειρήνη εφ” όσον η πείνα και η ανέχεια συνυπάρχουν ανάμεσα στα εκατομμύρια των εργαζόμενων, ενώ οι λίγοι, που αποτελούν την εργοδοτική τάξη κατέχουν όλο τον παραγόμενο πλούτο. Μεταξύ αυτών των δύο τάξεων η πάλη πρέπει να συνεχιστεί έως ότου οργανωθούν όλοι οι εργαζόμενοι του κόσμου, πάρουν την κατοχή των μέσων παραγωγής, καταργήσουν το σύστημα της μισθωτής εργασίας και ζήσουν σε αρμονία με τη φύση. Αντί του ιδεολογήματος, «μια δίκαιη αμοιβή ανά εργάσιμη ημέρα», πρέπει να υιοθετηθεί το διαρκές επαναστατικό πρόταγμα:Κατάργηση της Μισθωτής Εργασίας.»
Η επιλογή του τρόπου οργάνωσης
Οι Βιομηχανικοί Εργάτες επέλεξαν να οργανωθούν με βάση τον Επαναστατικό Βιομηχανικό Συνδικαλισμό (Revolutionary Industrial Unionism) και την μέθοδο του «ενός δυνατού και ενιαίου συνδικάτου» (One Big Union) ανά Βιομηχανική δραστηριότητα (πχ ναυτιλία) και όχι ανά επιμέρους κλάδο ξεχωριστά ή ειδικότητα (πχ ναυτεργάτες, ή ασυρματιστές). Στόχος ήταν ο συνδυασμός και η ανάπτυξη της άμεσης δράσης και η δημιουργία τοπικών τμημάτων οργανωμένων από την βάση χωρίς ιεραρχικές διαδικασίες. Οι πρωτεργάτες της IWW πίστευαν ότι με τον τρόπο αυτό θα πετύχαιναν καλύτερα αποτελέσματα και οι διεκδικήσεις τους θα ήταν πιο απειλητικές για την εργοδοσία, με στόχο την νίκη έναντι του καπιταλισμού διαμέσου της γενικής απεργίας.
Λίγοι γνωρίζουν ότι με βάση το μοντέλο του Επαναστατικού Βιομηχανικού Συνδικαλισμού, οργανώθηκαν αργότερα μεγάλες Αναρχοσυνδικαλιστικές ομοσπονδίες της Ευρώπης όπως η CNT Ισπανίας που προσπάθησαν να το εφαρμόσουν στην πράξη σύμφωνα με τις τοπικές ιδιαιτερότητες. Η οικονομική άνθιση της παραγωγής κατά την διάρκεια του Ισπανικού Εμφυλίου αποδίδεται ως αποτέλεσμα του αγροτικού κολεκτιβισμού, αλλά οφείλεται και στον Επαναστατικό Βιομηχανικό Συνδικαλισμό που ως οργανωσιακή μέθοδος, επιζητά την ολιστική οργάνωση της παραγωγής από τους εργαζομένους «για να συνεχίσουν την παραγωγή όταν θα έχει νικηθεί ολοκληρωτικά ο καπιταλισμός ώστε να διαμορφωθεί η δομή της νέας κοινωνίας μέσα στο κέλυφος της παλαιάς». Για τον λόγο αυτό ως την μέγιστη υποστήριξη στους εργαζομένους της CNT Ισπανίας κατά την διάρκεια του Ισπανικού εμφυλίου υπήρξε η “αδελφοποίηση” των δυο συνδικάτων και η αποστολή εθελοντών της IWW στην Καταλονία.
Ως αποτέλεσμα αυτού του αντιεξουσιαστικού και αντιεραρχικού τρόπου αυτοοργάνωσης από την βάση, δημιουργήθηκαν οι πρώτες τριβές με αφορμή την ιδεολογική στροφή που επιχειρήθηκε από μέλη της σοσιαλιστικής παράταξης, οι οποίοι επιζήτησαν να δημιουργήσουν ένα συνδικάτο που θα είχε σχέση με πολιτικά κόμματα και εκπροσώπηση, κάτι που ο ριζοσπαστικός πυρήνας της IWW αρνήθηκε να αποδεχτεί. Αυτό οδήγησε, στην απόσχιση μικρού αριθμού συνδικαλιστών και την ίδρυση του Σοσιαλιστικού Κόμματος των ΗΠΑ. Οι Βιομηχανικοί Εργάτες του Κόσμου κατήγγειλαν τους μπολσεβίκους ότι πρόδωσαν την επανάσταση του 1917, ενώ αρνήθηκαν τα καλέσματα για συμμετοχή στην «κομουνιστική» Τρίτη διεθνή, ενώ από το 1989 υπερψηφίστηκε στην γενική συνέλευση η συνεργασία με την Διεθνή Ένωση Εργαζομένων (IWA – AIT και της φίλιας σχέσης με τον Αναρχοσυνδικαλισμό. Πρέπει να διευκρινιστεί όμως ότι η IWW δεν αποτελεί Αναρχική Πολιτική Οργάνωση, αλλά ούτε κάποια «αριστερή» παραφυάδα.
Οι δυναμικές κινητοποιήσεις
Παρόλες τις εσωτερικές διαμάχες εντός του συνδικάτου, οι οποίες έληξαν γρήγορα και άδοξα όπως ξεκίνησαν, οι Βιομηχανικοί Εργάτες συμμετείχαν σε πολλές απεργίες όπως αυτή του 1906 στο εργοστάσιο της General Electric στην Νέα Υόρκη. Πρόκειται για την πρώτη καταγεγραμμένη καθιστική διαμαρτυρία στις ΗΠΑ. Η δυναμική της άμεσης δράσης, γρήγορα δυνάμωσε την φήμη της IWW με αποτέλεσμα την αθρόα συμμετοχή εργατών. Την περίοδο από το 1911 ως το 1917, η IWW «σαρώνει» κυριολεκτικά στον Αμερικανικό συνδικαλισμό έχοντας μέσα σε έξι χρόνια 100.000 οργανωμένα μέλη και πλήθος συμπαθούντων και υποστηρικτών, οι οποίοι συμμετείχαν δυναμικά στην μεγάλη απεργία στις υφαντουργίες της περιοχής Lawrence το 1912, απεργία διάσημη και ως “Bread & Roses” από την ανακοίνωση των εργατών ότι θέλουν «ψωμί και τριαντάφυλλα» (συμβολισμός για το οικονομικό και βιοτικό επίπεδο που διεκδικούσαν). Η συνέχιση του αγώνα την επόμενη χρονιά στην μεταξουργία Paterson καθώς και η οργάνωση των μεταναστών εργατών στον Νότο, των μεταλλωρύχων και των εργατών στην εξόρυξη πετρελαίου στα Νοτιοδυτικά, των υπηρετριών στο Denver και των ξυλεργατών στην Δύση ανέδειξαν την IWW ως ένα επικίνδυνο κοινωνικό αντίπαλο, αντίθετο στο Αμερικανικό όνειρο που οδηγούσε στην οικονομική εκμετάλλευση εργαζομένων και μεταναστών. Η δύναμη της IWW ήταν οι μετανάστες και οι αποκλεισμένοι από τα καθεστωτικά συνδικάτα.
Η επιτυχία των παρεμβάσεων των Βιομηχανικών Εργατών δημιούργησε πολλές αντιδράσεις. Η ρητορική περί του ταξικού πολέμου, η συντριβή του καπιταλισμού και το sabotage (με το οποίο η IWW εννοούσε την αναποτελεσματικότητα στην παραγωγή διαμέσου της δράσης και όχι την καταστροφή της παραγωγής), αποτέλεσε το φόβητρο των εργοδοτών, της κοινωνικής ελίτ και του κράτους. Για τηνIWW, ο ακηδεμόνευτος συνδικαλισμός, ο αντιιεραρχικός τρόπος οργάνωσης, η άμεση δράση και η κατάργηση της μισθωτής εργασίας, αποτέλεσαν τα συστατικά στοιχεία, ενάντια στο Αμερικανικό όνειρο.
Η ποινικοποίηση & η καταστολή.
Για τον λόγο αυτό, διατάξεις σε τοπικό επίπεδο ψηφίστηκαν για την περιστολή των δημόσιων εκδηλώσεων και διαδηλώσεων με στόχο την αποδυνάμωση του δικαιώματος του ελεύθερου λόγου (Free Speech). Η IWW οδήγησε τον αγώνα για το δικαίωμα έκφρασης σε όλη την επικράτεια των ΗΠΑ και συνέβαλε καθοριστικά στην ανάδειξη του δικαιώματος της ελεύθερης έκφρασης ιδεών, κάτι που οι σημερινοί Αμερικανοί θεωρούν ως δεδομένο..
Ως συνέπεια της γενικευμένης αντίστασης από την IWW και με τον αριθμό των μελών του συνδικάτου να έχει σχεδόν διπλασιαστεί το 1923, πολλές πολιτείες ψήφισαν νόμους ενάντια στον συνδικαλισμό τον οποίο σε πολλές περιπτώσεις παρομοίωσαν ως εγκληματική δραστηριότητα. Στην συνέχεια πολλά ομοσπονδιακά δικαστήρια χαρακτήρισαν τους Βιομηχανικούς Εργάτες, ως ανατρεπτική οργάνωση, οδηγώντας στην σύλληψη πολλών μελών του συνδικάτου, με αποκορύφωμα την επίθεση από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση των ΗΠΑ με αφορμή την δυναμική εναντίωση του συνδικάτου στην εμπλοκή των ΗΠΑ στον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο. Οι Βιομηχανικοί Εργάτες του Κόσμου πλήρωσαν ακριβά το αντίτιμο του διεθνισμού τους αρνούμενοι οποιαδήποτε ανάμιξη ή συμμετοχή στον Πόλεμο των αφεντικών.Η βαθιά εργατική & διεθνιστική τους αλληλεγγύη υπαγόρευσε έναν άνισο αγώνα ενάντια στην καθοδηγούμενη προσπάθεια να εμφανιστούν οι ΗΠΑ για πρώτη φορά ως έθνος. Σε αυτήν την απαρχή του αμερικανικού ιμπεριαλισμού η IWW επέλεξε τον δρόμο της αντίστασης με αποτέλεσμα να κατηγορηθεί ως φιλογερμανική και να επακολουθήσει η γενικευμένη διαπόμπευση και φημολογία εναντίων του συνδικάτου και τις δολοφονίες πολλών υποστηρικτών της.
Οι Βιομηχανικοί Εργάτες του Κόσμου σήμερα
Πολλοί νομίζουν ότι μετά την καταστολή του πρώτου παγκόσμιου πολέμου, η IWW διαλύθηκε. Είναι γεγονός ότι την δεκαετία του ’30 το συνδικάτο συρρικνώθηκε με πολλά μέλη του να αποσύρονται από την ενεργή συνδικαλιστική δράση ή να επιλέγουν έναν πιο «νομιμόφρον» αγώνα μέσα στα καθεστωτικά συνδικάτα. Η πρώτη ιστορική της περίοδο τελειώνει με το τέλος τους Ισπανικού εμφύλιου κατά την διάρκεια του οποίου, ανέπτυξε ιδιαίτερα δυναμική προπαγάνδα υπέρ των Ισπανών εργατών και της CNT, τους οποίους αυτόματα θεώρησε και ως δικούς της, -μετά το τέλος του Ισπανικού εμφυλίου- φροντίζοντας για όσους μετανάστευσαν στην Αμερική να βρουν εργασία και να έχουν την ίδια συνδικαλιστική προστασία όπως όλα τα εν ενεργεία μέλη του συνδικάτου.
Μετά το τέλος του δευτέρου πολέμου και μέχρι το 1950 η IWW συνεχίζει να υπάρχει, αλλά η απεύθυνση της είναι μικρή και ξεκινάει την οργάνωση της από την αρχή. Στην εποχή του ψυχρού πολέμου, για μια ακόμα φορά έχουμε την επίθεση του Μακαρθισμού με το πρόσχημα του κομμουνιστικού κινδύνου. Η IWW από φιλογερμανική, μετονομάζεται σε κομμουνιστικό υποχείριο με στόχο την δημόσια καταδίκη. Το 1950 με πρόφαση την κομμουνιστική απειλή, αφαιρείται από την IWW το δικαίωμα της εθνικής συλλογικής διαπραγμάτευσης. Η δεκαετία του ’60 δημιουργεί πρόσφορο έδαφος διαμέσου του αντιπολεμικού κινήματος και τον αγώνα για τα κοινωνικά δικαιώματα. Η επιστροφή στον ριζοσπαστικό συνδικαλισμό γίνεται αυτή την φορά μέσα από ένα πυρήνα νέων εργαζομένων, οι οποίοι βάζουν ξανά την αυτοργάνωση στο προσκήνιο. Δυστυχώς τα ναρκωτικά και η επίφαση της σεξουαλικής απελευθέρωσης οδηγούν την νεανική εξέγερση σε άλλα μονοπάτια εκτός του εργασιακού.
Από τις αρχές τις δεκαετίας του ’80 και ύστερα υπάρχει μια σταδιακή ανάπτυξη του συνδικάτου το οποίο επιλέγει να συνεχίζει να δρα τοπικά, αν και έχει κερδίσει το δικαίωμα συμμετοχής στις εθνικές συλλογικές διαπραγματεύσεις, για λόγους διαφάνειας και ελέγχου (Η Αμερικανική Ένωση Εργασίας έχει κατά καιρούς κατηγορηθεί ότι υποστηρίζεται από την Μαφία ή ότι δέχεται χρηματοδότηση από πολυεθνικές). Επιπλέον μετά από αναθεώρηση πολλών δικαστικών αποφάσεων, αρκετές πολιτείες και ομοσπονδιακά δικαστήρια αναγκάστηκαν να παραδεχτούν μεροληπτικές αποφάσεις και σκευωρίες εναντίων μελλών της IWW όπως η καταδίκη σε θάνατο του αγωνιστή Joe Hill το 1915 ή η δολοφονία της οικολόγου Judi Bari από το FBI την δεκαετία του 1970. Σήμερα η IWW δραστηριοποιείται στις ΗΠΑ εκπροσωπώντας τοπικά (ανά περιοχή και πολιτεία) διάφορα συνδικάτα στον χώρο της τυπογραφίας, της ναυτιλίας, του λιανικού εμπορίου και του πανεπιστημιακού κλάδου. Εκτός Αμερικής υπάρχουν τμήματα στην Αγγλία, τον Καναδά, την Αυστραλία, και την Ηπειρωτική Ευρώπη, αριθμώντας μερικές χιλιάδες μέλη. Μια πιο εκτενή αναφορά στην πολιτιστική – καλλιτεχνική συνεισφορά και στην δημιουργική εργατική προπαγάνδα των Βιομηχανικών Εργατών του Κόσμου έχει ξεκινήσει με το άρθρο «Solidarity Forever» σχετικά με την μουσική των Wobblies, και θα συνεχιστεί με την παρουσίαση του εικαστικού έργου (αφίσες κλπ), σημαντικού μέρους της ιστορίας του συνδικάτου μας. Αξίζει να αναφερθεί ότι η γνωστή μαύρη γάτα (sabocat) της άμεσης δράσης είναι εικαστικό και λεκτικό δημιούργημα της IWW.
Σε μια εποχή εξατομίκευσης, εσωστρέφειας και lifestyle, οι Βιομηχανικοί Εργάτες του Κόσμου, αποτελούν μια ιστορική, ηρωική σελίδα στον αγώνα για την ανθρώπινη χειραφέτηση. Τα λόγια του Joe Hill παραμένουν διαχρονικά: «Μην θρηνείται – Οργανωθείτε!!!» και όπως φαίνεται τίποτα δεν έχει τελειώσει για τον ριζοσπαστικό και όχι μόνο συνδικαλισμό.
Αργύρης Αργυριάδης