γράφει ο Νικόλας Ασηθιανάκις

Εισαγωγή:

1. Αφορμή για το παρόν κείμενο στάθηκε το σύγγραμμα του Μάρραιυ Μπούκτσιν (στο εξής για συντομογραφία: Μ.Μ): “Το φάντασμα του Αναρχοσυνδικαλισμού”.
Τόσο στο “φάντασμα του Αναρχοσυνδικαλισμού” (μετάφραση από την ομάδα του Eagainst), όσο και στο πόνημα του “Οι Ισπανοί Αναρχικοί τα ηρωικά χρόνια”, δεν ασκεί απλά κριτική στα λάθη των Αναρχοσυνδικαλιστών της CNT,αλλά έχει από επιλογή ξεκάθαρη αντι-Αναρχοσυνδικαλιστική θεώρηση.

Ο Μ.Μ θεωρεί μάλιστα τον Αναρχοσυνδικαλισμό “παρωχημένο”, καθώς σύμφωνα με τη δική του οπτική, η εργατική τάξη δεν είναι η μοναδική ριζοσπαστική δύναμη. Με λίγα λόγια το μοναδικό επαναστατικό υποκείμενο.

2. Ο Μ.Μ δεν περιγράφει “βιωματικά” την Ισπανική επανάσταση και τον εμφύλιο,αλλά ως ερευνητής. Ως τέτοιος, θεωρητικά πάντα,υποτίθεται ότι θα έπρεπε να έχει μια πιο ψυχρή ματιά, αυτή του μελετητή. Ωστόσο, η καταγραφή του δεν περιέχει την αντικειμενικότητα του ερευνητή που θεωρητικά θα έπρεπε να έχει,υπερτερώντας, όμως, ενδεχομένως από αυτούς που έζησαν και κατέγραψαν τον ηρωικό αγώνα, οπότε μοιραία έβαζαν και το συναισθηματικό στοιχείο.

 3. Οι ασάφειες,οι παρερμηνείες και οι αυτο-αναιρέσεις χαρακτηρίζουν το κείμενο.

Χαρακτηριστικό είναι ότι, αν και στα δύο προαναφερόμενα έργα του ήταν ιδεολογικά πολέμιος της CNT & της FAI, σε ένα παλαιότερο έργο του το :”Άκου Μαρξιστή“, αφιερώνει ένα ολόκληρο κεφάλαιο για τα Groupos De Afinidad και την FAI.
Mέρος πρώτο:

σ.σ: τα δύο μέρη αφορούν τον τρόπο με τον οποίο ανάδημοσιεύτηκαν στο blog omnia sunt communia :Το Φάντασμα του Αναρχοσυνδικαλισμού/ του Murray Bookchin / (μέρος πρώτο): https://omniasuntcommunia.espivblogs.net/?p=7967

Το Φάντασμα του Αναρχοσυνδικαλισμού / του Murray Bookchin / (μέρος δεύτερο): https://omniasuntcommunia.espivblogs.net/?p=7993

4. Ξεκινάει με τη λάθος αντίληψη ότι, σήμερα οι Αναρχοσυνδικαλιστές είναι προσκολλημένοι στην ιδέα του Αναρχοσυνδικαλισμού, όπως αυτός διατυπώθηκε και εφαρμόστηκε στην Ισπανία. Μπορεί ο Ισπανικός Αναρχοσυνδικαλισμός να εμπνέει ακόμα και σήμερα, αλλά κανείς δεν το αποδέχεται ως θέσφατο.

5. Η άποψη του Μ.Μ, ότι ο Αναρχοσυνδικαλισμός είναι μια από τις πιο εσωστρεφείς τάσεις του αναρχικού κινήματος σήμερα,είναι αναληθής. Στην Ισπανία η CNT και η CGT, στη Γαλλία η CNT, στη Γερμανία η FAU (και λιγότερο σε χώρες όπως η Σουηδία με την SAC,ή η Ολλανδία με την ASB), το κίνημα όχι μόνο δεν είναι “εσωστρεφές”, αλλά αριθμεί και κάποια εκατομμύρια μέλη. Αλλά ακόμα και σε χώρες που αριθμεί λίγα μέλη έχει ανοιχτεί στην κοινωνία.

6. Οι Αναρχοσυνδικαλιστές- υποστηρίζει ο Μ.Μ- πιστεύουν ότι ο Αναρχοσυνδικαλισμός είναι το Α και το Ω του αναρχισμού. Ωστόσο, πέρα από αυτή τη στρεβλή προσέγγιση του συγγραφέα, η αλήθεια είναι ότι ο Αναρχοσυνδικαλισμός, μαζί με τον Αναρχοκομμουνισμό, ήταν από τα πιο βασικά ρεύματα του Κοινωνικού Αναρχισμού.
Με αυτή την έννοια, δεν ήταν ποτέ εχθρικός προς τον Κοινοτικό Αναρχισμό ή τον Οικο-αναρχισμό που πρέσβευε σε διάφορες περιόδους της ζωής του ο Μ.Μ.

7. Όσον αφορά την κατηγορία ότι, οι Αναρχοσυνδικαλιστές αναφέρονται σε κοινωνικούς αγώνες με την ευρεία έννοια και όχι στη σύγκρουση μεταξύ μισθωτής εργασίας και κεφαλαίου, είναι πέρα για πέρα εσφαλμένο, καθώς οι Αναρχοσυνδικαλιστές παλεύουν για την απελευθέρωση της τάξης τους από τη μισθωτή σκλαβιά, και μέσω αυτής και για την απελευθέρωση ολόκληρης της κοινωνίας.

8. Ο ισχυρισμός ότι, ο καπιταλισμός έχει υποστεί μορφολογικές και δομικές αλλαγές, και άρα ο Αναρχοσυνδικαλισμός δεν είναι επίκαιρος, είναι εκ του πονηρού και ο συσχετισμός δεν αποδεικνύεται από τον Μ.Μ.

9. Τα περί “ιδεολογικής ηγεμονίας” του Αναρχοσυνδικαλισμού είναι γελοιότητες. Οι Αναρχοσυνδικαλιστές, πάντα πίστευαν-σε αντίθεση με τους Αναρχοκομμουνιστές που πρέσβευαν σε μία πιο γενική μορφή επαναστατικού συνδικαλισμού-  ότι το συνδικάτο θα αποτελέσει την μήτρα- για να χρησιμοποιήσω την έκφραση του Φράνκ Μίντς-  που θα γεννήσει τη σύγκρουση με το υπάρχον και τη δημιουργία ενός καινούργιου κόσμου, όχι σαν μία πρωτοπορία, αλλά σαν ένα όχημα με “εργαλειακή” αξία.

10. Λέει ο Μ.Μ ότι οι Ισπανοί και Γάλλοι Αναρχικοί πίστευαν ότι ο Αναρχοσυνδικαλισμός είναι η “καλύτερη” και συχνά μοναδική προσέγγιση για την επίτευξη μιας ελευθεριακής κοινωνίας. Οι Αναρχοσυνδικαλιστές ποτέ δεν υποστήριξαν φανερά η κρυφά κάτι τέτοιο. Υποστήριζαν όμως, ότι ο επαναστατικός συνδικαλισμός, ο συνδικαλισμός βάσης (δλδ, οριζόντιος άρα αντιεραρχικός και αντιγραφειοκρατικός) θα αποτελέσει την απαρχή για μια τέτοια κοινωνία (βλέπε σχετικά: “περί Αναρχοσυνδικαλισμού”: omniasuntcommunia3.blogspot.gr /2011/5/blog-post_12.html).

Ότι απλά θα είναι ένα από τα μεγαλύτερα όπλα και μια από τις μεγαλύτερες -σίγουρα όχι η μοναδική- εφαρμογές της αυτοοργάνωσης, και άρα της κοινωνίας που οραματίζονται. βλέπε σχετικά: “περί Αναρχοσυνδικαλισμού”:omniasuntcommunia3.blogspot.gr /2011/5/blog-post_12.html).

11. Πράγματι στην Ισπανική CNT υπήρχαν δύο τάσεις. Οι ρεφορμιστές, όπως ο Πεστάνια, ο Σεγκί και ο Μπουενακάσα, και οι αναρχικοί της πράξης και ταυτόχρονα συνδικαλιστές, όπως ο Ντουρούτι, ο Ασκάσο,ο Ολιβέρ (τον οποίο στο βιβλίο του αναφέρει εσφαλμένα σαν ….μαρξιστή, που γι’ αυτόν τον λόγο συγκρούστηκε με τον Ντουρούτι), οι αδερφοί Σαμπατέ, και εκατοντάδες χιλιάδες άλλοι που παρέμειναν -όπως συνήθως γίνεται – οι αφανείς ήρωες αυτού του αγώνα.Τελικά, οι ρεφορμιστές αποχώρησαν από την CNT και κάποιοι- όπως ο Πεστάνια που δημιούργησε κόμμα-, ενώ κάποιοι άλλοι δημιούργησαν νέα συνδικαλιστικά σχήματα, ή ενσωματώθηκαν σε ήδη υπάρχοντα, κυρίως ρεφορμιστικά.

12. Ο Αναρχοσυνδικαλισμός, πράγματι δεν έγινε ποτέ πλήρως αποδεκτός από μια μερίδα αναρχικών. Ίσως γιατί, από κάποιους έγινε κατανοητό ως εκείνο το κομμάτι των αναρχικών που προσανατολίστηκε προς τον επαναστατικό συνδικαλισμό (βλέπε σχετικά:“περι αναρχοσυνδικαλισμού”:omniasuntcommunia3.blogspot.gr /2011/5/blog-post_12.html). Θα το ξαναπώ: Οι Αναρχοσυνδικαλιστές θεωρούν ότι ο Αναρχοσυνδικαλισμός ,είναι απλά το μέσο που θα οργανωθούν οι νέες δομές που θα προκύψουν στην μετεπαναστατική περίοδο (βλέπε σχετικά:“περί Αναρχοσυνδικαλισμού”:omniasuntcommunia3.blogspot.gr /2011/5/blog-post_12.html).

Και το συνδικάτο θα είναι η πρώτη δομή της νέας κοινωνίας που θα λειτουργήσει άμεσα και χρηστικά μέχρι να μετασχηματιστεί η κοινωνία και να δημιουργήσει νέες μορφές δομών. Μια κοινωνία στην οποία θα ισχύει το: “από τον καθένα σύμφωνα με τις ικανότητες του, στον καθένα σύμφωνα με τις ανάγκες του”(Κροπότκιν).

13.Οι Αναρχοσυνδικαλιστές- γράφει ο Μ.Μ- με την δική τους στενότητα, εκτόπισαν εξ’ολοκλήρου το κοινοτικό, το ηθικό, οικουμενικό και αντιεραρχικό.
Λάθος εσκεμμένο, η προσπάθεια αποσιώπησης αυτού που ίσχυε στην τελική;
Ο Μπακούνιν υποστήριζε ότι οι αφηρημένες ιδέες δύσκολα θα υιοθετούνταν από την μεγάλη μάζα των εργατών. Δεν μπορείς να φτιάξεις ένα πολιτικό πρόγραμμα και να καλέσεις όλους τους εργαζόμενους να προχωρήσουν σε αυτό. Θα ήταν πιο χρήσιμο να ενωθούν οι εργαζόμενοι στην βάση του κοινού βιώματος της εκμετάλλευσης και της καταπίεσης από τα αφεντικά, μέσα από την κοινή ζωή του συνδικάτου, να τους μεταμορφώσεις ώστε να φτάσουν οι ίδιοι, να δημιουργήσουν ένα κοινό απελευθερωτικό πρόγραμμα για τους εαυτούς τους (αναφορά από το “Αναρχισμός και Αναρχοσυνδικαλισμός”-περιοδικό Ελευθεριακός Συνδικαλισμός-της ΕΣΕ, τεύχος 3- μπορείτε επίσης να ανατρέξετε εδώ: http://omniasuntcommunia3.blogspot.gr/2012/04/blog-post_6948.html).

Επιπλέον: η εργατική τάξη,χρειάζεται ένα οργανωτικό μοντέλο, όχι απλά επαναστατικό, αλλά επίσης, απαραιτήτως και ελευθεριακό και αντιεξουσιαστικό, ένα μοντέλο που θα δίνει αξιοπρέπεια στο συνδικαλισμό και θα τον κάνει όπλο για να ξεπεράσουμε τη σκλαβιά( βλέπετε σχετικά: Η ισπανική CGT (των Jacinto Ceacero,Emilio Contavitrare & Antonio Riviera).

14. Άλλη ανακρίβεια: η Γαλλική CGT δεν υπήρξε Αναρχοσυνδικαλιστική. Στην πραγματικότητα, αρχικά και για βραχύ διάστημα η CGT, ήταν Αναρχοσυνδικαλιστική, μέχρι που αλώθηκε από κομμουνιστές και προσδέθηκε στο άρμα του ΚΚΓ.

Μέχρι το 1919 στην CGT κυριαρχούσε η Αναρχοσυνδικαλιστική τάση, με τον Εmile Pouget να είναι η κεντρική φιγούρα αυτής της τάσης. Η CGT, αντίθετη τόσο στις αρχές, όσο και στους εργοδότες, είχε έντονα συγκρουσιακή κατεύθυνση, ενώ, αρνιόταν να συνδεθεί με οποιοδήποτε πολιτικό κόμμα.
Η Οκτωβριανή επανάσταση και η αλλαγή των ισορροπιών με τους κομμουνιστές να παίρνουν τον έλεγχο στη συνδικαλιστική ένωση οδήγησαν στην σύνδεση της με το ΚΚΓ.

15. Μία ακόμη ανακρίβεια, αφορά την Ισπανική CNT, η οποία σύμφωνα πάντα με τον Μ.Μ, έκανε “απλό και καθαρό συνδικαλισμό”.Ηταν όμως έτσι? Η αυτοδιαχείριση στα κατειλημμένα εργοστάσια, το δίκαιο μοίρασμα της αγροτικής παραγωγής -μέσω του αγροτικού ελέγχου της παραγωγής- (κάτι που και ο ίδιος ο Μ.Μ αναφέρει στο βιβλίο του για τους Ισπανούς Αναρχικούς, (δείτε σχετικά: Μurray Bookchin: ΟΙ ΙΣΠΑΝΟΙ ΑΝΑΡΧΙΚΟΙ ΤΑ ΗΡΩΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ 1868-1936).
Η CNT, σύμφωνα με τον Φράνκ Μίντς, δεν περιορίστηκε στον συνδικαλισμό, αλλά κυρίως στην επιμόρφωση των εργατών (σχετικά διαβάστε: Φράνκ Μίντς: Αναρχοσυνδικαλισμός και αυτοδιαχείριση στην Ισπανία).
Για την κοινωνικοποίηση των κολεκτιβοποιημένων εργοστασίων, ο Μ.Μ., φθάνει στο σημείο να χρησιμοποιεί κάποιες αναφορές μιας εμβληματικής μορφής του Ισπανικού Αναρχοσυνδικαλισμού, του Λαβάλ. Για να μειώσει την σημασία των κολεκτιβών, τις αποδίδει σε κάποιους “μειοψηφούντες” αγωνιστές της CNT, που έκαναν το όραμα πράξη, μακρυά από τις αποφάσεις της ηγεσίας της CNT. Ωστόσο, για να μην αδικήσω τον Μ.Μ, η τοποθέτηση αυτή δεν απέχει και πολύ από την πραγματικότητα, καθώς και άλλοι ερευνητές αναφέρουν ότι, οι επικεφαλής της CNT-FAI δεν είχαν προκαλέσει, αλλά και ούτε ενθαρρύνει τα εγχειρήματα αυτοδιαχείρησης (δείτε σχετικά: ΑΥΤΟΔΙΑΧΕΙΡΗΣΗ-Μια ιδέα πάντα επίκαιρη / εκδόσεις των συναδέλφων- σελ.39-). Αλλά αυτό δεν μειώνει την σημασία των κολεκτιβοποιημένων επιχειρήσεων. Ειδικά, μάλιστα, όταν ο Μ.Μ δεν διστάζει να μιλήσει ακόμα και για “νεοκαπιταλισμό των εργατών”. Και δυστυχώς δεν είναι ο μόνος. Γράφει ο Φ. Μίντς: “Ο νεοκαπιταλισμός αυτών των κολεκτίβων μπορεί να περιγραφεί συνοπτικά ως αντικατάσταση ενός αφεντικού από μια πλειάδα αφεντικών στην ίδια επιχείρηση” (δείτε σχετικά: ΑΥΤΟΔΙΑΧΕΙΡΗΣΗ-Μια ιδέα πάντα επίκαιρη / εκδόσεις των συναδέλφων-σελ.45-). Το θέμα της κολεκτιβοποίησης στην εξεγερμένη Ισπανία, δεν μπορεί να εξαντληθεί σε πέντε αράδες και θα χρειαστεί μάλλον να επιστρέψω σε αυτό. Ωστόσο, η επιτυχημένη πορεία της κολεκτιβοποίησης δεν αμφισβητείτε μόνο από τον Μ.Μ ή ιστοριογράφους του χώρου όπως ο Φ.Μιντς. Αν υπήρχε αυτή η απαξίωση από αναρχικούς συγγραφείς,πόσο μάλλον λογικό φαντάζει το γεγονός ότι, ουδέποτε δεν αναγνωρίστηκε τόσο από τους φιλελεύθερους, όσο και από τους κομμουνιστές (διαβάστε σχετικά: Η κολεκτιβοποίηση στην Ισπανία-1936-1939-Μαρτυρίες και κριτικές προσεγγίσεις,των: Diego Abad Santillan, Antoni Castels Duran, Luis Garrido Gonzalez, Michael Seidman, Martha Ackelsberg / εκδόσεις των ξένων). Οπότε δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι ο Μ.Μ παρερμηνεύει ηθελημένα τον Λαβάλ. Αντίθετα, από άλλες πηγές της επίσημης ιστοριογραφίας, υπάρχει ο οξύμωρος ισχυρισμός: ότι είτε η κολεκτιβοποίηση προέκυψε αυθόρμητα, είτε υπήρξε αποτέλεσμα επιβολής (διαβάστε σχετικά: Κολεκτιβοποίηση στην Ισπανία-1936-1939-Μαρτυρίες και κριτικές προσεγγίσεις,των: Diego Abad Santillan, Antoni Castels Duran, Luis Garrido Gonzalez, Michael Seidman, Martha Ackelsberg / εκδόσεις των ξένων).

Μέρος δεύτερο:

16. Ο Μ.Μ.,επιχειρεί να σκιαγραφήσει ποιοί ήταν οι Αναρχοσυνδικαλιστές που συμμετείχαν στην CΝΤ , ώστε να αμφισβητήσει την δομή της Αναρχοσυνδικαλιστικής ένωσης, και εν συνεχεία να την κατηγορήσει για γραφειοκρατική στάση. Μακρυά από το όραμα του libertario comunismo. Και όμως, όπως παρατηρεί ο Φ.Μίντς (στο εξής συντομογραφία Φ.Μ), η “στελέχωση” της CNT, έγινε κύρια από τον χώρο των εργαζομένων. Προέρχεται από τους εργαζόμενους τους ίδιους και από την Αναρχοσυνδικαλιστική μήτρα (σχετικά διαβάστε: Φράνκ Μίντς: Αναρχοσυνδικαλισμός και αυτοδιαχείριση στην Ισπανία).
Οποιαδήποτε συνδικαλιστική οργάνωση που εκπίπτει από τις αρχές του Αναρχοσυνδικαλισμού, γίνεται συντηρητική και προσηλωμένη αποκλειστικά στα άμεσα συμφέροντα της, δημιουργώντας στο εσωτερικό της μια συνδικαλιστική γραφειοκρατία που δεν έχει άλλο στόχο από το να ισχυροποιηθεί και να μεγαλώσει η ίδια (σχετικά:όπως προηγουμένως). Άρα δεν ήταν εκεί που “πονούσε” η CNT.
Αλλού ήταν το αδύνατο σημείο της. Ήταν η άρνηση δημιουργίας βιομηχανικών ομοσπονδιών, ακριβώς από το φόβο γραφειοκρατικοποίησης, και κυρίως η εθελουσία αβουλία χωρίς γραφειοκρατικοποίηση (σχετικά: όπως προηγουμένως)
Η εθελουσία αβουλία εξηγείται από την πελώρια προσωπικότητα ορισμένων αγωνιστών-εργαζομένων, που είχαν κατακτήσει μια κουλτούρα αναμφισβήτητα μεγαλύτερη, και που κατά συνέπεια επιβαλλόντουσαν στους συντρόφους τους (σχετικά: όπως προηγουμένως).
Ένα θετικό αντίθετα ήταν, ότι οι περισσότεροι εργαζόμενοι πραγματοποιούσαν δράσεις με τα χρήματα που διέθεταν από την δουλειά τους, καθώς και τον προσωπικό τους χρόνο.
Ένα άλλο αδύνατο σημείο, σύμφωνα με το Φ.Μ., ήταν η απουσία εναλλαγής ρόλων, που έτσι έδινε μεγαλύτερη βαρύτητα στους ικανούς αγωνιστές, που συχνά έπαιρναν αποφάσεις, χωρίς να συμβουλεύονται τη βάση. Έτσι, η εθελουσία αβουλία ελάχιστα διαφέρει από τη γραφειοκρατικοποίηση (σχετικά: όπως προηγουμένως).

17. Ο ισχυρισμός ότι το ελευθεριακό κίνημα, δηλαδή η CNT-FAΙ, με βάση τις δομές και τον οπλισμό που είχε, θα μπορούσε να ανακόψει την άνοδο του Φράνκο στην εξουσία, είναι επίσης αναληθής. Ο ίδιος ο Μ.Μ στο βιβλίο του (βλέπε σχετικά:Μurray Bookchin: ΟΙ ΙΣΠΑΝΟΙ ΑΝΑΡΧΙΚΟΙ ΤΑ ΗΡΩΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ 1868-1936), περιγράφει πως η χούντα του Πρίμο ντε Ριβιέρα είχε αποδεκατίσει το κίνημα από αγωνιστές.
Επίσης, αξίζει να σημειωθεί ότι οι αναρχικοί, εκτός από τους στρατιωτοφύλακες της Guardia Civil (πολιτοφύλακες του καθεστώτος του Φράνκο), και τους λοιπούς παρακρατικούς, είχαν να αντιμετωπίσουν και τους ένοπλους κομμουνιστές που συχνά πυκνά προέβαιναν σε εκκαθαριστικές επιχειρήσεις, εναντίον των πολιτικών τους αντιπάλων (βλέπε σχετικά: Κ.ΦΛΩΡΟΣ- Οι άνθρωποι που κύκλωσαν το Α).

18. Η αποσιώπηση και η χειραγώγηση της ιστορικής σύγκρουσης των Ισπανών αναρχικών με τη χούντα του Φράνκο, επιβλήθηκε από τους κομμουνιστές και τους σοσιαλιστές, και είναι απορίας άξιον πως πέφτει σε αυτή την παγίδα ο Μ.Μ.
CNT &FAI, έδωσαν σκληρές μάχες σε Βαρκελώνη,Βαλένθια, Μάλαγα, Γρανάδα και αλλούθε.
Αλλά η δικτατορία του Φράνκο, ενισχυμένη από τα φασιστικά καθεστώτα (λόγω ιδεολογικής εγγύτητας) της Γερμανίας και της Ιταλίας, καθώς και από τον Πάπα και την opus dei, αλλά και το χριστεπώνυμο πλήθος της Ισπανίας, ήταν δύσκολο να ανατραπεί.
Ακόμα και σήμερα ο ακριβής αριθμός των νεκρών ανταρτών των πόλεων και του βουνού, αλλά και αυτών που φυλακίστηκαν δεν είναι γνωστός. “Επίσημα”στοιχεία υπάρχουν μόνο από τις καταγραφές της Γκουάρδια Θιβίλ,αλλά εκτιμάται ότι ήταν πολλοί περισσότεροι.
Οι τεράστιες απώλειες σύμφωνα με τον Μ.Μ., έφεραν σημαντική μείωση της “ηθικής τάσης” και όσοι δεν σκοτώθηκαν κατηγορούνται για αδράνεια. Μία κατηγορία που θα μπορούσε κάλλιστα κάποιος να προσάψει στους ρεφορμιστές της CNT, που διέφυγαν στη Γαλλία, αλλά σίγουρα όχι σε εκείνους που έμειναν στην Ισπανία και έχυσαν το αίμα τους. Το πραξικόπημα του Φράνκο είχε προβλεφθεί από την CNT, αλλά δεν μπορούσε να προληφθεί.
“Για το ότι θα μπορούσαμε αποτελεσματικά να νικήσουμε το φασισμό μέσα σε δυο εβδομάδες το πολύ και αυτό δεν έγινε από ανικανότητα ,προτιμώ να μην πω τίποτα”(απόσπασμα από κείμενο του Μοντσενί στο περιοδικό FRANGUA SOCIAL).

Yπάρχουν πιο “μελανά” σημεία στην ιστορία του Ισπανικού Αναρχοσυνδικαλισμού. Σταχυολογώντας κάποια από αυτά, όπως λ.χ την συνεργασία της CNT το 1934, με την UGT(Σοσιαλιστική Συνδικαλιστική Ένωση,που συνεργάστηκε με τη χούντα του Πρίμο ντε Ριβιέρα και μόνιμος ανταγωνιστής της CNT), για την κήρυξη απεργίας στις Αστούριες. Επίσης, τη συνεργασία με συνδικαλιστικές οργανώσεις του ”δημοκρατικού τόξου”, ακόμα και με φιλομοναρχικούς, στη λογική που οι ρεφορμιστές της CNT είχαν, περί κοινού αγώνα και συνεργασιών στο πλαίσιο υποτίθεται κοινού αντιδικτατορικού αγώνα. Τη συνεργασία το 1947 με την STV (Solitaridad Travajadores Vasko-Αλληλεγγύη Βάσκων εργατών), δηλαδή με τη συνδικαλιστική οργάνωση Βασκικού Εθνικιστικού Κόμματος. Τη χαμερπή συμφωνία με την CNS (την Εθνική Συνδικαλιστική Ομοσπονδία-υποχρεωτικό Φρανκικό σωματείο), για την αντιμετώπιση των κομμουνιστών στο φασιστικό αυτό έκτρωμα. Και τέλος, την επιμέρους -και δυστυχώς όχι ολική- συνεργασία με το POUM (Partido Obrero Unification Marxista-τροσκιστές), (για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να ανατρέξετε στο G.Orwell: Φόρος τιμής στην Καταλονία).

Συμπεράσματα:

Όσο και να αμφισβητηθεί, η CNTκαι η FAI, έβαλαν τα θεμέλια για την εφαρμογή του libertario comunismo. To “πείραμα” της αυτοδιαχείρησης ήταν επιτυχημένο, αν και κάποιες ανισότητες και οικονομικές “αδικίες” συνεχίστηκαν. Δεν υπήρχε η ίδια ευμάρεια σε όλες τις κολεκτίβες, καθώς άλλες ήταν πιο  “εύρωστες” και άλλες πιο “ασθενείς” οικονομικά. Ένα άλλο πρόβλημα που αντιμετώπισαν οι κολεκτίβες, ήταν η είσοδος τόσο κομμουνιστών όσο και φασιστών, που είτε έβρισκαν καταφύγιο σε αυτές, είτε έμπαιναν για να τις υπονομεύσουν. Όμως το πιο σημαντικό πρόβλημα ήταν αυτό της έλλειψης φεντεραλισμού (ομοσπονδιοποίησης) των κολεκτιβών. Οι κολεκτίβες αυξανόταν, αλλά δεν υπήρχε μια συνεκτικότητα, με αποτέλεσμα οι κολεκτίβες να είναι αποκομμένες μεταξύ τους. Και εδώ υπάρχει μια ασάφεια για το τι τελικά ισχύει, καθώς ο Φ.Μ. υποστηρίζει αντίθετα ότι, οι κολεκτίβες δημιουργούσαν σχέσεις μεταξύ τους, χάρη σε μια συνομοσπονδία που οργάνωνε τις ανταλλαγές στο εμπόριο με τον μη κολεκτιβοποιημένο τομέα της οικονομίας. (βλ. σχετικά: ΑΥΤΟΔΙΑΧΕΙΡΗΣΗ-Μια ιδέα πάντα επίκαιρη / εκδόσεις των συνάδελφων-σελ.45-).
Οι ελευθεριακοί κομμουνιστές, κατήργησαν το χρήμα σε πολλά χωριά (πχ στην περιοχή της Αραγωνίας),αλλά από την άλλη, υπάρχει η αντίφαση της δημιουργίας τράπεζας από την CNT, η οποία όμως δεν τα πήγε καθόλου καλά.
Εσωτερικά στις κολεκτίβες, δεν υπήρχε χρήμα και το μόνο χρήμα που υπήρχε το είχε η επιτροπή, η οποία και το διέθετε στα μέλη της αν χρειαζόταν να μετακινηθούν σε άλλες περιοχές. Σιγά-σιγά απαξιώθηκε το χρήμα και άρχισε να ισχύει η ανταλλαγή προϊόντων.
Από την άλλη το “μισθολογικό”, έμεινε ένα δυσεπίλυτο πρόβλημα, αν και τελικά σε πολλές περιπτώσεις, κατέστη δυνατόν να εφαρμοστεί το: ο καθένας σύμφωνα με τις ανάγκες του, ο καθένας σύμφωνα με την εργασία του.
Κάποιοι πίστευαν ότι η έλλειψη μισθού ή καλύτερα, η έλλειψη διαφοροποίησης του μισθού, δεν θα έδινε το κίνητρο στους εργαζόμενους να αυτομορφωθούν και αλλάξουν κλίμακα.
Το πραγματικό πρόβλημα, λέει ο Φ.Μ., δεν ήταν το κίνητρο, αλλά η εξουσία των εργαζομένων. Όταν η βάση έλεγχε, ήξερε και θυσιαζόταν. Όταν δεν είχε την εξουσία, η βάση δεν δεχόταν θυσιαστεί (σχετικα διαβάστε: Φράνκ Μίντς: Αναρχοσυνδικαλισμός και αυτοδιαχείρηση στην Ισπανία).
Οι εργατικές οργανώσεις και ειδικά η CNT, έπρεπε να ετοιμαστούν για την πραγματοποίηση ενός οικονομικού μετασχηματισμού που θα περάσει από την κολεκτιβοποίηση στην κοινωνικοποίηση των πρώτων υλών και της βιομηχανίας (βλέπε προηγούμενη σημείωση).
Οι μαρξιστές -λενινιστές, ποτέ δεν μπόρεσαν να καταλάβουν την επαναστατική πνοή που έφερνε ο Αναρχοσυνδικαλισμός.
Ήταν τόσο μεγάλη και σημαντική η επιτυχία της κολεκτιβοποίησης στην Ισπανία το διάστημα 1936-19389, που το pet (κατοικίδιο) της τότε ΕΣΣΔ, κομμουνιστής στρατηγός Λίστερ με τη μεραρχία του, με τις ευλογίες της Σοβιετικής Ένωσης, κατέστρεφαν στο πέρασμα τους, ό,τι οι Ισπανοί αναρχικοί είχαν δημιουργήσει με τόσο κόπο και στερήσεις.
Οι Ισπανοί αναρχικοί δημιούργησαν επίσης για την αυτομόρφωση των εργατών, πολιτιστικές δομές, όπως βιβλιοθήκες και ελευθεριακά σχολεία εμπνευσμένα από τον Φρανσίσκο Φερέρ.
Συμπερασματικά: Παρά τις όποιες αντιφάσεις και αδυναμίες μπορεί να αναδείχθηκαν, είναι τεράστια η παρακαταθήκη που άφησαν οι Ισπανοί Αναρχικοί._