Αναδημοσίευση από: συνέλευση για την κυκλοφορία των αγώνων

Σε ολοκληρωμένη μορφή η συνέντευξη-συζήτηση με μέλος της Εργατικής Σύσκεψης- Κόκκινης Γραμμής για τον αγώνα ενάντια στο κυριακάτικο άνοιγμα των καταστημάτων, μέρος της οποίας δημοσιεύτηκε στο τχ. 7 του περιοδικού Η Σφήκα.

(Επιμέλεια: Hobo)

— ❦ —

Τον περασμένο Μάρτιο η κυβέρνηση αποφάσισενα εφαρμόσει πιλοτικά το μέτρο του ανοίγματοςόλων των εμπορικών καταστημάτων τηςεπικράτειας για 7 Κυριακές το χρόνο, με τηνπροοπτική, αν εκτιμήσουν ότι πάει καλά, ναανοίγουν όλες τις Κυριακές του χρόνου.Καταρχάς γιατί πιστεύεις ότι τα αφεντικά θέλουν το άνοιγμα των μαγαζιών τις Κυριακές; Αφού,μπορεί να πει κάποιος βάσιμα, ότι έχουν πρόβλημα στην αγοραστική κίνηση τις καθημερινές,τι παραπάνω θα τους πρόσφερε να ανοίγουν και την Κυριακή δηλαδή;

Υπάρχουν 2 λόγοι. Ο ένας είναι οικονομικός. Σε περίοδο κρίσης τα αφεντικά θέλουν όσο το δυνατόνπερισσότερο χρόνο για να πουλάνε τα προϊόντα τους, να εισπράττουν χρήμα για να το ξαναβάζουνστην παραγωγή. Ο δεύτερος λόγος είναι πολιτικός και έχει σχέση με δύο πράγματα: με την πολιτικήτων τραπεζών που λέει απόλυτη ελευθερία της αγοράς, το γνωστό νεοφιλελεύθερο μοντέλο, πουχρησιμοποιεί το εμπόριο ως πειραματικό εργαστήρι για όλους τους άλλους κλάδους και το δεύτεροείναι η καθιέρωση στη συνείδηση της νέας φουρνιάς της εργατικής τάξης ότι δεν υπάρχει τίποτασταθερό στην εργασία. Γι’αυτό και στο εμπόριο έχουμε δίωρα, τρίωρα, πεντάωρα, δεκάωρα,δεκαοχτάωρα, δουλειά στις αργίες κλπ. Ότι δηλαδή ο εργαζόμενος ανάλογα με την ώρα που υπάρχειδουλειά, θα είναι στη διάθεση του εργοδότη, χωρίς να υπάρχει τίποτα σταθερό.

Ωστόσο, υπάρχουν και διαφωνίες μεταξύ των αφεντικών. Κάποιοι εμπορικοί σύλλογοιαντιδρούν στο Κυριακάτικο άνοιγμα των μαγαζιών, ο Κροκίδης που είναι πρόεδρος τηςΓΣΕΒΕΕ, της ομοσπονδίας των μικρο εμπόρων, έφυγε από τη ΝΔ στη βάση της διαφωνίας τουγι” αυτό το μέτρο, η ομοσπονδία τους προσέφυγε στο ΣΤΕ (Συμβούλιο της Επικρατείας)ενάντια στην απόφαση του ανοίγματος… Τι διαφαίνεται από αυτό το πράγμα;

Διαφαίνεται, όσο κι αν ακούγεται περίεργο, η καθιέρωση του ευρωπαϊκού μοντέλου ανάπτυξης. ΗΕλλάδα, είναι καθυστερημένη σε σχέση με αυτό, για ιστορικούς και πολιτικούς λόγους, γι” αυτό έχειένα τόσο μεγάλο αριθμό μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Οι μικροί εργοδότες προσπαθούν ναεπιβιώσουν μέσα σε αυτές τις συνθήκες (γι” αυτό αντιδρούν στο άνοιγμα των μαγαζιών τιςΚυριακές).

Το ίδιο συμβαίνει και στο κατασκευαστικό κεφάλαιο και στον αγροτικό τομέα και σε άλλουςπαραγωγικούς τομείς που υπάρχει ένα κομμάτι του κεφαλαίου που προσπαθεί να μονοπωλήσει τηνπαραγωγή και ένα άλλο που προσπαθεί να επιβιώσει σε αυτές τις συνθήκες.

Άρα τα μικρά αφεντικά διαφωνήσανε γιατί φοβούνται την καταστροφή τους, δεν μπορούν νααντεπεξέλθουν στον ανταγωνισμό ξέρω γω.

Τα μικρά αφεντικά διαφωνούν γιατί βλέπουν την καταστροφή τους και γιατί προσβλέπουν στα μεγάλα κέρδη ή στα σοβαρά κέρδη που είχαν την περίοδο της οικονομικής ανάπτυξης. Στηνπερίοδο της ανάπτυξης ανοίγανε καθημερινά χιλιάδες επιχειρήσεις αλλά κλείνανε κιόλας, όταν όλαλειτουργούσαν σχετικά ομαλά. Τώρα βλέπουμε να κλείνουν χιλιάδες μικρές επιχειρήσεις χωρίς να ανοίγουν αντίστοιχες.

Το μοναδικό συμφέρον των μικρών αφεντικών είναι –αφού αργά ή γρήγορα θα κλείσουν τα μαγαζιά τους και η μοίρα τους είναι προδιαγεγραμμένη- να συμπαραταχθούν- με τον αγώνα των εργαζομένων.

Αυτή η πρόσκαιρη φαινομενική σύμπλευση συμφερόντων από μόνη της δεν είναι κάτι κακό. Από την πλευρά της πάλης και του μέλλοντος των εργαζομένων όμως, δεν είναι αυτή που θα μας λύσει το πρόβλημα. Εννοώ, το αν συμπαραταχθούμε εμείς με τους μικρούς που φοβούνται ότι θα καταστραφούν από τα μονοπώλια. Να μην ξεχνάμε ότι στους μικρούς εργοδότες πολλές φορές οι συνθήκες είναι δέκα φορές αθλιότερες από τα μεγάλα μαγαζιά. Από όλες τις απόψεις: απλήρωτοι εργαζόμενοι, δεν κολλάνε ένσημα τα αφεντικά, υπερεντατικοποίηση της δουλειάς στο όνομα του «να βγει το μαγαζάκι», συνθήκες δηλαδή πολλές φορές πολύ πιο άθλιες από αυτές στις μεγάλες οργανωμένες μονάδες. Το συμφέρον των εργαζομένων στο σύνολο τους είναι να εξαλείψουν τους άθλιους μισθούς και τις άθλιες συνθήκες δουλειάς που έχουν είτε στα μικρά, είτε στα μεγάλα μαγαζιά. Οι εμποροϋπάλληλοι έχουν αυτοτελή συμφέροντα σε σχέση με τους μικρομεσαίους στο θέμα του ανοίγματος των καταστημάτων τις Κυριακές. Τα οποία μόλις λυθεί το θέμα με τις Κυριακές, είτε έτσι, είτε αλλιώς, θα μπουν στην πρώτη γραμμή της πάλης.

Εκείνη την περίοδο ο ΣΥΒΧΑ παίρνει την πρωτοβουλία και καλεί διάφορες συλλογικότητεςεργαζομένων, εργατικές συνελεύσεις, συνελεύσεις γειτονιάς, κλπ για τη δημιουργία ενόςσυντονιστικού ενάντια στο Κυριακάτικο άνοιγμα των μαγαζιών. Εσύ δεν είσαιεμποροϋπάλληλος, δηλαδή με μια έννοια δεν σε καίει το άνοιγμα των μαγαζιών τις Κυριακές,γιατί συμμετείχες από την πρώτη στιγμή στο συντονιστικό;

Η Εργατική Σύσκεψη-Κόκκινη Γραμμή συμμετείχε στο συντονιστικό επειδή θεωρούσε ότι παρόλο πουδεν είναι το μείζων θέμα της εποχής, έχει στοιχεία που μπορούν να οδηγήσουν και σε επαφή με μιαμεγάλη μάζα εργαζομένων, σε αντίθεση με πριν 15 χρόνια ας πούμε που σε απόλυτο αριθμό ήταν το1/3 του σημερινού και σε σύγκρουση και να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις μιας μικρής νίκης στηνεπίθεση που δεχόμαστε.

Στο συντονισμό συμμετέχουν συνελεύσεις γειτονιάς, ελάχιστα σωματεία (όχι του εμπορίου) καιδιάφορες εργατικές συλλογικότητες. Νομίζω ότι το σκεπτικό που προβάλλαμε εμείς και εν μέρειυιοθετήθηκε ήταν ότι δεν μπορείς να πας άλλο βήμα πίσω στον τομέα του εμπορίου. Αυτό δεν είναισχήμα λόγου, πιστεύαμε και πιστεύουμε ότι εξέφρασε και εκφράζει την κατάσταση τωνεμποροϋπαλλήλων, με τα δίωρα, τρίωρα δουλειάς, τις απολύσεις, την εντατικοποίηση, ε το να τουςσπάσεις και το τελευταίο πράγμα που τους έχει απομείνει, δηλαδή την Κυριακή, όντως ήτανε τομείζων θέμα γι” αυτούς. Εντάξει ο άλλος που έχει φάει 30% μείωση μισθού, είναι κι αυτό ένασοβαρό θέμα, αλλά μέσα στο όλο πλαίσιο που έχει τεθεί, ήταν κι αυτό κάτι οριακό για την συνείδησητους και για την εργασιακή τους πορεία και αυτό φάνηκε από τις παραιτήσεις…

Παραιτήσεις;

Ναι. Μόλις ψηφίστηκαν οι 52 Κυριακές αργότερα, κάποιος κόσμος έφυγε από τα μαγαζιά, επειδή δενμπορούσε να δουλεύει 7 ημέρες τη βδομάδα.

Είπες πριν ότι ο κλάδος του εμπορίου είναι ένα πειραματικό εργαστήρι. Για ποιο λόγο τονθεωρείς ένα πειραματικό εργαστήρι;

Κυρίως για το θέμα του ωραρίου εργασίας. Επειδή η κίνηση των καταναλωτών στο μαγαζί στηνημερήσια βάση δεν είναι σταθερή, αυτό είναι το βασικό επιχείρημα των εργοδοτών, πατώντας πάνωσε αυτό το υπαρκτό θέμα, το οποίο όμως μέχρι 5-6 χρόνια πριν λυνόταν με κάποιους τρόπους, εκείπάνω βασιστήκανε για να αλλάξουν το ωράριο των εμποροϋπαλλήλων, με αποτέλεσμα να μην ξέρεικανένας τι ώρα πιάνει δουλειά, τι ώρα σχολάει, πόσες ώρες θα δουλεύει αυτή την βδομάδα, ή τονάλλο μήνα, όταν έχει δουλειά θα δουλεύει 13 ώρες κλπ. Ήταν το ιδανικό μοντέλο γιατί ας πούμε σεένα εργοστάσιο δεν θα μπορούσε να δουλέψει με τόσο άμεσο τρόπο, δουλεύει σ” ένα βαθμόδηλαδή, αλλά η παραγωγή είναι παραγωγή, στον κατασκευαστικό τομέα η κατασκευεή είναικατασκευή, ενώ στο εμπόριο η περιοδικότητα της κίνησης των καταναλωτών (νωρίς το πρωί ή τομεσημέρι λίγη) είναι κάτι ιδιαίτερο. Πάτησαν πάνω σε αυτό, για να περάσουν ότι πιο άθλιο έχειπεράσει για εργαζόμενο και διαπαιδαγωγώντας -επειδή μιλάμε για νεαρές ηλικίας- τις επόμενεςγενιές εργαζομένων σε αυτό το μοντέλο. Πριν 10 χρόνια όταν πιάναμε δουλειά δεν ρωτάγαμε πόσεςώρες θα δουλέψουμε, θεωρούσαμε δεδομένο το 8ωρο ή το 7ωρο στην οικοδομή, το κι αυτό αφορούσε το 90% των εργαζομένων.

Είναι κι ένας λόγος για να ναι πειραματικό εργαστήρι το εμπόριο, ότι σε αυτό τον κλάδο είναικαι πολύ ανοργάνωτη η εργατική τάξη; Έχουμε δει και στην ελληνική εμπειρία προσπάθειεςοργάνωσης που χωλαίνουν….

Νομίζω ότι το εμπόριο είναι ένας πρόσφορος χώρος για να υπάρχουν μειωμένες εργατικέςαντιστάσεις για δύο λόγους: ο πρώτος είναι ο κατακερματισμός των εργαζομένων σε πολλά μικράμαγαζιά, εφόσον γνωρίζουμε ότι η συγκεντροποίηση των εργαζομένων αργά ή γρήγορα είναιπαράγων δύναμης και το χουμε ζήσει εμείς τουλάχιστον από την εμπειρία μας, γι και στις αλυσίδες των μεγάλων μαγαζιών όπως π.χ. Praktiker, Makro, κλπ, υπάρχουν οργανώσεις των εργαζομένων.Ο δεύτερος λόγος είναι πιθανότατα το νεαρό της ηλικίας. Πρόκειται για μια δουλειά που μπορεί ναπροσεγγίσει ευκολότερα τις νέες φουρνιές εργαζομένων, ξέρεις ευκαιριακή δουλειά, προσωρινή,κλπ

Γνωρίζω ότι ένα από τα πρώτα ζητήματα συζήτησης μέσα στο συντονιστικό ήταν το εξής:απευθυνόμαστε κυρίως στους καταναλωτές και τους ζητάμε να μην ψωνίζουν τις Κυριακές ήαπευθυνόμαστε κυρίως στους εργαζόμενους στα μαγαζιά και τους ζητάμε να αντιδράσουνστο άνοιγμα των μαγαζιών τις Κυριακές. Θα ήθελα καταρχήν τα επιχειρήματα πουχρησιμοποιούσαν οι δύο πλευρές σε σχέση με αυτό το ζήτημα.

Δεν είναι ακριβώς έτσι, δεν υπήρχε ντε και καλά αντιπαραθετική γραμμή ανάμεσα στο ένα και στοάλλο. Αυτό που υπήρχε είναι ότι η μια άποψη θεωρούσε ότι έπρεπε να γίνει δουλειά στουςκαταναλωτές, αφού δεν είχαμε τίποτα στα χέρια μας, με την ελπίδα ότι κομμάτι τωνεμποροϋπαλλήλων θα αρχίσει να αντιδράει. Δεν είχε καμιά άλλη πρόθεση, έλεγε απλώς ότι δενέχουμε εμποροϋπαλλήλους. Η δική μας προσέγγιση, αναγνωρίζοντας ότι τα επιχειρήματα της άλληςοπτικής ήταν εξίσου σοβαρά και ισχυρά με τα δικά μας, ότι δηλαδή κάπου πρέπει να μπει ένα φρένοσ” αυτή την ψυχοθεραπεία που λέγεται καταναλωτής, θεωρήσαμε ότι η μόνη ελπίδα για να έχεις μιασοβαρή και λίγο πιο μακρόπνοη αντίδραση -με την έννοια ότι κυρίως οι πρώτοι θιγόμενοι ήταν οι εμποροϋπάλληλοι-, ήταν να απευθυνθούμε στους εργαζόμενους στο εμπόριο και να βοηθήσουμεστην οργάνωση τους. Εμάς η στόχευση μας ήταν αυτή, άσχετα ή όχι με το θέμα της Κυριακής, τοοποίο διευκόλυνε μάλλον αυτή την προσέγγιση και αυτή την διαδικασία.

Δηλαδή υπάρχει το θέμα εργαζόμενος, ανάγκη για ελεύθερο χρόνο, όχι στην κατάργηση τηςΚυριακάτικης αργίας από τη μια και από την άλλη αφεντικό, ανάγκη για αύξηση του κέρδους,κατάργηση της Κυριακάτικης αργίας και άνοιγμα των μαγαζιών. Αυτή είναι μια αντίθεση σε ταξικήβάση.

Το θέμα “καταναλωτές την Κυριακή” ή “καταναλωτές τις καθημερινές” είναι ένα διαταξικό θέμα γι΄ αυτό δεν μπορείς να το πολεμήσεις με σαφή τρόπο. Αυτό εξορισμού έχει ορισμένα προβλήματα. Πώςνα χτίσεις μια προπαγάνδα και μια αντίθεση πάνω σε αυτό το θέμα; Από την άλλη ο καταναλωτής δενείναι ένα ενιαίο πράγμα που μπορείς να ορίσεις τις αντιθέσεις και να οικοδομήσεις στρατηγική καιμεθόδους πάλης. Είναι ένα πράγμα που είναι διαταξικό, από το μετανάστη που δεν προλαβαίνει ναψωνίσει παρά μόνο την Κυριακή μέχρι ένα καλοπληρωμένο που παίρνει τα παιδιά του και βγαίνειστην Ερμού μόνο και μόνο για να κάνει την πλάκα του επειδή έχει εθιστεί στο να ψωνίζει.

Ποια οπτική επικράτησε τελικά. Ποια είναι η διαφορά στις τακτικές που ακολουθήθηκε μεβάση τις δύο αυτές οπτικές;

Η καλή εξέλιξη της πορείας των συνεχόμενων απεργιών που γινόταν αρχικά για τις 7 Κυριακές καιμετά για τις 52, έδειξε ότι υπάρχει ένα κομμάτι της κοινωνίας, και μιλάω για τους καταναλωτές, πουαδιαφορεί για το ποιος κάθεται πίσω από τον πάγκο τις Κυριακές όταν αυτός ψωνίζει, αλλά αυτόείναι μέσα στο πλαίσιο του γενικότερου κανιβαλισμού, το οποίο διαπιστώθηκε γρήγορα ότι είναιδύσκολο να το πολεμήσεις, πολύ περισσότερο που η Ελλάδα δεν έχει και παρελθόν “καταναλωτικούκινήματος”, όπως έχουν άλλες χώρες, με οργάνωση μποϋκοτάζ κλπ. Και ευτυχώς μέσα από τηδιαδικασία των κλεισιμάτων των μαγαζιών φάνηκε γρήγορα ότι υπάρχει μια μάζα εργαζομένων στοεμπόριο που ανταποκρίνεται θετικά, πράγμα που φάνηκε περισσότερο όταν καταφέραμε καιμιλήσαμε και επικοινωνήσαμε μαζί τους. Δηλαδή το υποκείμενο στη συγκεκριμένη περίπτωση πέρααπό το θεωρητικό σκέλος, πήρε και πρακτικά υπόσταση στις διαδικασίες αγώνα.

Δεν θεωρείς δηλαδή ότι οι συνελεύσεις γειτονιών απευθύνθηκαν κυρίως προς τουςκαταναλωτές, ενώ οι εργατικές συλλογικότητες, τα σωματεία κλπ προς τους εργαζόμενους;

Όχι θεωρώ ότι ήταν μια σοβαρή εξαρχής κουβέντα που πιστεύω ότι είχε σχέση με τη δυσκολία πουξέραμε ότι θα αντιμετωπίζαμε για να πιάσουμε σχέση με εργαζόμενους. Ακόμα όμως και οι γειτονιές,μέσα από ένα τέτοιο προσανατολισμό είχαν πάρα πολύ θετικά αποτελέσματα, τα βιώσανε οι ίδιες καιείδαν και την αξία τους. Από ότι ξέρω πιάσανε επαφές με εργαζόμενους στο εμπόριο σε 3-4 περιοχέςκαι αρχίσανε μια ουσιαστική δουλειά στους εργαζόμενους στο εμπόριο στη γειτονιά τους, πράγμαπου είναι εξίσου σοβαρό και ελπιδοφόρο.

Τελικά διαφορές στις τακτικές υπήρχαν στις δύο αυτές οπτικές ή όχι; Για παράδειγμα άμαθέλεις να απευθυνθείς σε καταναλωτές πας στις 11 ώρα το πρωί και στήνεσαι σε ένα κεντρικόδρόμο και μοιράζεις χαρτιά, άμα θέλεις να μιλήσεις σε εργαζόμενο πας αξημέρωτα, πρινπιάσει δουλειά, του δίνεις χαρτιά, του πιάνεις κουβέντα κλπ. Ψέματα;

Οι διαφορές στις τακτικές σε σχέση με αυτό το θέμα, αντανακλώνται στην πρώτη προκήρυξη τουσυντονιστικού που είναι χωρισμένη στη μέση, ακριβώς στη μέση: η μια στήλη απευθύνεται στουςκαταναλωτές, η άλλη στους εμποροϋπαλλήλους. Αυτό έδειξε την πρώτη προσπάθεια προσέγγισης.Τώρα για τα υπόλοιπα ισχύουν αυτά που σου είπα πριν: ότι η ίδια η πραγματικότητα και οπροσανατολισμός έδειξε ότι μετρήσιμα αποτελέσματα μπορεί να υπάρχουν μόνο σε μια ταξική βάση:εργαζόμενοι-εργοδότες.

Ξέρω επίσης ότι μια δεύτερη διαφωνία ή αν θέλεις ένα δεύτερο θέμα συζήτησης μέσα στοΣυντονιστικό ήταν: να επικεντρώσουμε στο κέντρο της Αθήνας, ή στις γειτονιές; Η θέση ηδική σου, και των συντρόφων και συντροφισσών της Εργατικής Σύσκεψης ποια ήταν;

Η θέση ήταν η εξής, εξαρχής: ότι κάνουμε, όπου και να το κάνουμε, να έχει αποφασιστικόχαρακτήρα. Δηλαδή είτε πάμε στο κέντρο, είτε πάμε στην περιφέρεια, να σταματήσει πια το απλόμοίρασμα χαρτιών και οι απλές εξορμήσεις, αλλά να προχωρήσουμε σε κάτι που θα επηρέαζε τουςεργοδότες. Δηλαδή ακόμα και όταν αποφασιζόταν δράσεις στην περιφέρεια, -πράγμα που έγινε καιμάλιστα υπερβήκανε και τις δυνάμεις τους οι συνελεύσεις και οι συλλογικότητες γειτονιάς-, πήραν τοχαρακτήρα αποκλεισμών και αυτό έγινε με πολλή μεγάλη επιτυχία. Και αυτό έστειλε ένα μήνυμαπαντού. Η επιλογή του κέντρου, της Ερμού, έχει να κάνει με τα καθαρά πολιτικά χαρακτηριστικά πουέχει αυτή η σύγκρουση από μόνη της, γιατί είναι και μια από τις λίγες συγκρούσεις που εξελίσσεται,δεν είναι δηλαδή μια πάλη ενάντια σε ένα επιμέρους εργοδότη, αλλά είναι πάλη ενάντια σε μιαπολιτική που θέλει να διαλύσει τους εργαζόμενους στο εμπόριο συνολικά. Πρόκειται για μιακυβερνητική απόφαση και υπό του βάρους αυτού του σκεπτικού, το θέμα του κέντρου είχε μια πολύσοβαρή πολιτική βαρύτητα, ως το σημείο που γίνεται όλο αυτό το πανηγύρι και εκφράζει την Ελλάδατης ανάκαμψης και της υπέρβασης της κρίσης, το οποίο πίσω από όλα, προσπαθούν να περάσουν στοεπικοινωνιακό κομμάτι. Αποδείχτηκε ότι όπου η παρέμβαση στην περιφέρεια είχε αυτά ταχαρακτηριστικά, ήταν και αποτελεσματική και ελπιδοφόρα και συσπείρωσε δυνάμεις και έχει μέλλον.

Την Κυριακή 13 Απρίλη, δεύτερη Κυριακή του ανοίγματος και πρώτη που οργάνωσεπαρέμβαση το Συντονιστικό, η ομοσπονδία των εμποροϋπαλλήλων που ελέγχεται από τοΒασιλόπουλο του ΣΥΡΙΖΑ κήρυξε απεργία. Πέστε μας λίγο τι έγινε από το συντονιστικό (π.χ.Υπήρξε συνέπεια με το σύνθημα : Ούτε βήμα πίσω, που πρότασσε;).

Υπάρχει μια ανακοίνωση της Εργατικής Σύσκεψης δύο μέρες μετά τα γνωστά γεγονότα στην Ερμού,τον αποκλεισμό των μαγαζιών, την επίθεση της αστυνομίας και την απόκρουση της από τουςδιαδηλωτές, που περικλείει ακριβώς το σκεπτικό μας.Το Όχι άλλο βήμα πίσω εμείς θεωρήσαμε ότιέπρεπε να εκφραστεί και την ημέρα της απεργίας: αυτό πάει να πει απεργιακές φρουρές καιαποκλεισμός μαγαζιών της Ερμού μέχρι μια συγκεκριμένη ώρα που είχαμε αποφασίσει, ότι κι αν αυτόσήμαινε. Το ότι αυτό τροφοδότησε την επίθεση της αστυνομίας ακόμα κι αυτό το περιμέναμε και γι”αυτό είχαμε πάρει τα ελάχιστα μέτρα που απαιτούνται για να την αντιμετωπίσουμε, όχι κατανάγκηντην επίθεση, αλλά σίγουρα τις συνέπειες της. Ότι δηλαδή δεν πρόκειται να φύγουμε άτακτακυνηγημένοι. Κι αυτό νομίζω το καταλάβανε και οι εργαζόμενοι ή τουλάχιστον κομμάτι τους. Το ότιμια απλή απεργία σαν αυτή τροφοδότησε την παρέμβαση της αστυνομίας και μάλιστα με τηναπίστευτη αιτιολογία ότι “έχουν καταγγελίες από εργοδότες”, άρα πρέπει να φύγετε, δηλαδή ότι μιαμέρα κηρυγμένης απεργίας οι εργοδότες διαμαρτύρονται και αφού διαμαρτύρονται οι εργοδότες, ηαστυνομία πρέπει να επέμβει, τώρα που έχει ακουστεί αυτό, είναι ένα θέμα. Αυτό επιβεβαιώνει ότιπρόκειται για ένα πολιτικό ζήτημα το οποίο έχει να κάνει με κεντρικές πολιτικές στρατηγικές, πουαφορούν γενικότερα το εργασιακό μοντέλο που πάει να επιβληθεί εδώ. Και γι” αυτό προσπαθήσαμενα υλοποιήσουμε αυτό που είχαμε αποφασίσει από πριν, ότι δηλαδή θα κάτσουμε στην Ερμού από τις11 μέχρι τις 2, αν θυμάμαι καλά, χωρίς να κάνουμε παζάρια, να παίζουμε “άντε να φύγουμε ένατέταρτο πιο νωρίς”, κλπ Αυτό που γράφουμε (και) στο κείμενο είναι ότι η σύγκρουση με τηναστυνομία δεν είναι αυτοσκοπός, ούτε πήγε κανένας εκεί για εκτονωθεί. Ήταν μαζεμένα κομμάτιαεργαζομένων της Ερμού, τα οποία μας παρακαλούσαν να μείνουμε εκεί. Η αποφασιστικότητα μαςτροφοδοτήθηκε από αυτή την στάση των εργαζομένων. Αν οι εμποροϋπάλληλοι μας βρίζανε και μαςλέγανε “σηκωθείτε φύγετε” κλπ, δεν θα υπήρχε ούτε η ίδια ψυχολογική διάθεση να παραμείνουμε,να αντιπαρατεθούμε και να μείνουμε πιστοί μέχρι το τέλος σε ότι είχαμε αποφασίσει.

Τι κινήσεις έγιναν από την ομοσπονδία και τι από το κλαδικόσωματείο των εμποροϋπαλλήλων που ελέγχεται από τοΠΑΜΕ; Θέλω με την ευκαιρία αυτή να κρίνεις την γενικότερηστάση Ομοσπονδίας και ΠΑΜΕ καθόλη τη διάρκεια τωνκινητοποιήσεων, όχι απλώς όμως σε ιδεολογική βάση(“εντάξει είναι ρεφορμιστές τους ξέρουμε”), αλλά και σε μιαβάση πρακτική: εκπροσωπούν κομμάτια εργαζομένων τουεμπορίου ή είναι απλώς σφραγίδες, άρα δεν έχουν ούτε τηθέληση, ούτε τη δύναμη για αγώνα;

Η ομοσπονδία με βάση αυτό που εκφράζει, χωρίς άμεση επαφήμε κομμάτια των εργαζομένων, εκπροσωπώντας κυρίωςσωματεία, είτε κάποια κλαδικά, είτε κάποια επιχειρησιακά, πήρεαπόφαση για απεργία, η οποία ανακοινώθηκε λίγες μέρες πριντην ημέρα της απεργίας. Αυτή είναι μια πάγια τακτική της. Εμείςόμως δεν περιμέναμε κάτι διαφορετικό, δηλαδή μια προεργασίαστους χώρους δουλειάς, που θα προετοίμαζε τον κόσμο του εμπορίου να αντιδράσει, εμάς μαςέφτανε μέχρι εκεί. Ξέραμε ότι τη δουλειά και την επαφή με τον κόσμο πρέπει να την κάνουμε εμείςμαζί με τους εργαζόμενους του εμπορίου. Εκμεταλλευθήκαμε την απόφαση για απεργία, ώστε ναμπορούν όποιοι τουλάχιστον εργαζόμενοι θέλανε να συμμετέχουν, πράγμα που υπό άλλες συνθήκεςθα ήταν πιο δύσκολο. Βέβαια στην πορεία αποδείχτηκε ότι μερικά πράγματα, σε αυτά τα κομμάτιατων εργαζόμενων που δεν έχουν πείρα αλλά έχουν ένα αυθορμητισμό λόγω και της ηλικίας τους,πιθανόν να μην παίζουν και τόσο μεγάλη σημασία, όπως η κήρυξη μιας απεργίας. Τώρα το κλαδικό(του ΠΑΜΕ) φυσικά και εκπροσωπεί εμποροϋπαλλήλους, η επιλογή όμως του διαχωρισμού με όλεςτις δυνάμεις που παλεύουν στο εμπόριο, δεν οδηγεί πουθενά αλλού παρά μόνο στη δαιμονοποίησηοποιοδήποτε άλλου κινείται. Γι” αυτό μετά την επίθεση της αστυνομίας εκείνη την Κυριακή βγήκε μιαανακοίνωση, μάλλον πολύ γρήγορα, η οποία μέσα στο μπέρδεμα της, έλεγε ότι ο κόσμος που έκανετους αποκλεισμούς στην Ερμού ήταν προβοκάτορας και δεν έχει καμιά σχέση με το εμπόριο.

Οπ, τώρα βάζεις πολλά ζητήματα. Καταρχήν για την Κυριακή που συζητάμε η Ομοσπονδίακατέβασε 50 άτομα στην Ερμού, ενώ στην κινητοποίηση του Συντονιστικού συμμετείχαν 500άνθρωποι, όποια κι αν ήταν η σύνθεση αυτού του κόσμου. Δεν δείχνει αυτό πράγματα για τοτι εκπροσωπεί η Ομοσπονδία;

Η ομοσπονδία έχει μέλη της σωματεία, δεν έχει δικά της μέλη, έχει μέλη της τα σωματεία. Τασωματεία που εκπροσωπεί αν την υπακούσανε και συμμετείχαν, ή αν μείνανε στο χώρο της δουλειάςτους, αυτό είναι ένα πράγμα που δεν το γνωρίζω καν. Το πόσα άτομα είχε ή δεν είχε μερικές φορέςδεν παίζει σημασία. Σημασία έχει, το τι δουλειά έχεις κάνει πριν σαν θεσμικό όργανο μέσα στονκόσμο.

Η συμμετοχή του κόσμου όμως είναι μια αντανάκλαση της δουλειάς αυτής.

Είναι μια αντανάκλαση της δουλειάς που έχει κάνει τόσο χρόνια. Είναι μια επιλογή συνειδητή και μια συγκεκριμένη πολιτική αντίληψη, ο τρόπος δουλειάς της Ομοσπονδίας να είναι μόνο διαπραγματεύσεις με το κράτος και τους εργοδότες και κινήσεις κορυφής που στηρίζονται είτε σε κομματικούς μηχανισμούς, είτε σε αμοιβαίες υποχωρήσεις χωρίς συμμετοχή των εργαζομένων και της κινητοποίησης τους. Κεντρικό ρόλο μπορεί να παίξεις με διάφορους τρόπους: τηλεοράσεις, κλπ,Αλλά να παίζεις ρόλο μέσα στην μάζα των εργαζομένων του εμπορίου, αυτό είναι προφανές ότι δεντο κάνει και δεν μπορεί να το κάνει η ομοσπονδία, για λόγους που δεν είναι της παρούσης.

Τώρα σε σχέση με το ΠΑΜΕ και το κλαδικό του; Θυμόμαστε όλοι ότι όταν εμείς κάναμεαποκλεισμούς μαγαζιών στην Ερμού, και όταν συγκρουόμαστε με τους μπάτσους, αυτοί στηνμεν πρώτη περίπτωση ήταν στην Καπνικαρέα και μοιράζανε φυλλάδια χωρίς στην πραγματικότητα να ενοχλούν τα αφεντικά των μαγαζιών, στη δε δεύτερη, βγάλανε από πάνωκαι την ανακοίνωση που μας κατηγορούν σαν προβοκάτορες. Εσύ τώρα λες ότι “δενξέρανε;”, ότι “κάνανε λάθος εκτίμηση, ότι κάποιοι κακοί, κάποιοι τρελαμένοι, κάποια φρικιάσυγκρουότανε με τους μπάτσους κι όχι κάποιοι εργαζόμενοι και κάποιες εργαζόμενες”; Ή:Δεν είναι καθόλου τυχαία η ανακοίνωση, ούτε είναι ένα “λάθος” τους, αλλά είναι στα πλαίσιατης τακτικής δαιμονοποίησης που είπες πριν;

Στα πλαίσια της δαιμονοποίησης είναι, ο,τιδήποτε δεν είναι αυστηρά υπό τις εντολές του. Χωρίς αυτόνα σημαίνει ότι δεν υπάρχουν εμποροϋπάλληλοι που εκπροσωπεί. Το τι τακτική ακολουθείς και πότεεκτιμάς ότι είναι η κρίσιμη στιγμή για να ακολουθήσεις την πιο αποφασιστική στάση, αυτόκαθορίζεται από τις συνθήκες. Η εμπειρία μας σε πολλά ζητήματα μας έχει δείξει, ότι η εκτίμηση αυτήαπό παρόμοια κλαδικά σωματεία που ελέγχονται από το συγκεκριμένο φορέα, αυτή η εκτίμηση τηςαποφασιστικής στιγμής δεν υπάρχει και δεν ξέρουμε αν υπάρχει και πρόθεση να υπάρξει. Είναισίγουρο ότι το σύνθημα που προτάξαμε εμείς (το Όχι άλλο βήμα πίσω) δεν έχει την ικανότητα να τοκάνει πράξη, δεν ξέρουμε αν έχει και την πρόθεση. Θα περιμέναμε λοιπόν, ότι αν το συγκεκριμένοσωματείο εκτιμούσε ότι δεν ήταν τότε η κρίσιμη στιγμή, να κάνει κάτι τις επόμενες Κυριακές, θαμπορούσε δηλαδή να εκτιμήσει ότι πρέπει να εκμεταλλευτεί τις απεργίες τις επόμενες Κυριακές καινα δείξει μια αποφασιστική στάση σε άλλο τόπο, σε άλλο χώρο, πιθανόν στις γειτονιές που είναι οιμεγάλες αλυσίδες που έχει σωματεία, κλπ. Δεν το είδαμε ούτε κει. Το να έχεις μια διαφορετικήεκτίμηση που θα δώσεις την μάχη, δεν είναι κακό, ούτε κατακριτέο. Το μέχρι που θα δώσεις τηνμάχη όμως, είναι το κρίσιμο ζήτημα για τη ζωή των εμποροϋπαλλήλων, είναι συζητήσιμο.Περιμένουμε να δούμε.

Ας δούμε τώρα και την άλλη πλευρά. Κατέβηκε κόσμος να ψωνίσει εκείνη την Κυριακή; Τελικάγιατί κατεβαίνει ο κόσμος να ψωνίσει τις Κυριακές; Είναι όλοι αφεντικά και μικροαστοί αυτοίπου κατεβαίνουν; Σε ποιο επίπεδο πρέπει να γίνει προσπάθεια να αλλάξει στάση ένατουλάχιστον μέρος αυτού του κόσμου; Γιατί διάολε πρέπει να αλλάξει στάση αυτός ο κόσμος.Γνωρίζω για παράδειγμα ένα σύνθημα του συντονιστικού: Αν ψωνίζεις Κυριακές/ετοιμάσουνα δουλέψεις Κυριακές.

Πολύς κόσμος κατέβηκε. Εξάλλου η κυβέρνηση προτού εφαρμόσει το μέτρο δεν πήγεαπροετοίμαστη. Ήδη είχε κάνει κάποιες κινήσεις όπου είχε τσεκάρει την κίνηση στην αγορά, όπουήταν όντως ενθαρρυντική για τους εργοδότες, όχι από άποψη κερδών, ούτε από άποψη εισπράξεων,αλλά από άποψης κίνησης. Είπα και πριν ότι ο καταναλωτής είναι ένα διαταξικό πράγμα που δεν έχειενιαία χαρακτηριστικά και μόνο υποθέσεις μπορείς να κάνεις για τις συμπεριφορές του. Μια από τιςπρώτες ερωτήσεις που μου κανες είναι γιατί ανοίγουν τα μαγαζιά τις Κυριακές, και δεν σου είπαεπιπλέον μια αιτία. Αυτή είναι ότι οι εργοδότες θέλουν ακόμα και την Κυριακή να τους τα ακουμπάς, να τους δίνεις πίσω τα ελάχιστα λεφτά του μισθού της βδομάδας. Αυτό το πράγμα έχει επίσης μιαεπιθετική πλευρά του κεφαλαίου: “ σε όλη σου η ζωή, το χρήμα θα ξεκινάει και θα γυρίζει σε μένα”.Γι” αυτό και τα φαινόμενα των τελευταίων χρόνων με πάρα πολλά πολιτιστικά γεγονότα νασυστεγάζονται και να συγχρηματοδοτούνται από μεγάλες εταιρίες. Το mall κλπ είναι ενιαίοι χώροιπου η αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου ταυτίζεται με την κατανάλωση και το εμπόριο, δηλαδή ναξανά ακουμπάμε στα ταμεία τους ότι έχει πάρει ο κόσμος.

Υπάρχει και μια δεύτερη πλευρά. Σε συνθήκες ανέχειας και έντονης καταπίεσης μεγάλων μαζών τηςκοινωνίας, ακόμα και η κατανάλωση ελάχιστων, ασήμαντων ποσών, δημιουργεί στον άνθρωπο μιαψυχολογία ότι “παίρνω μια ανάσα”. Για παράδειγμα τα Jumbo θεριέψανε πουλώντας ευτελήπράγματα, και το 80% των αρχικών πελατών τους ήταν μετανάστες. Ακόμα και ο μετανάστης είχεανάγκη για να νιώσει καλύτερα μέσα σ” αυτές τις ασφυκτικές συνθήκες δουλειάς, εργασίας,κατοικίας, έλλειψης ελεύθερου χρόνου, ότι αγοράζει κάτι που κάνει έστω 60 λεπτά. Αυτή είναι μιαμαζική ψυχολογία που προσπαθεί να περάσει στον κόσμο, που έχει άμεση σχέση με την κατάστασητης ανέχειας που ζει η μεγάλη μάζα του κόσμου. Βέβαια αυτοί που κατεβαίνουν στην Ερμού δενξέρουμε αν είναι αυτή η μάζα, μάλλον δεν είναι, αλλά η ψυχολογία είναι ενιαία. Και να μηνυποτιμήσουμε βέβαια ότι αυτή η προσπάθεια του ανοίγματος πριμοδοτήθηκε με πάρα πολλούςτρόπους, με πρώτο και καλύτερο το τραπεζικό κεφάλαιο, όπως η Alfa Bank, που μοίραζε μπόνους τιςΚυριακές, όπως και άλλα πολυκαταστήματα που κάνανε προσφορές σε πολλά προϊόντα μόνο για τηνΚυριακή και συνεχίζουν να το κάνουν.

Εντάξει είναι ένα κίνητρο, για κάποιον που δεν την βγάζει με τίποτα, να θέλει να πάρει ένακαναπέ για παράδειγμα και να του λέει το πολυκατάστημα, την Κυριακή θα χεις έκπτωση ξέρωγω 15%…

Ποιο καναπέ; Εδώ μιλάμε για προσφορές στα κοτόπουλα….

Λέω ότι εκεί πέρα δεν μπορείς να βάζεις ένα ηθικό ζήτημα, του στυλ “είναι κακό αυτό πουκάνεις”. Ωστόσο το σύνθημα Αν ψωνίζεις Κυριακές/ ετοιμάσου να δουλέψεις Κυριακές, δενπροσπαθεί να βάλει ταξικά το ζήτημα; Δεν απευθύνεται στα αφεντικά, δεν απευθύνεται γενικάστους καταναλωτές.

Το σύνθημα αυτό βάζει στο κέντρο ακριβώς την ταξική πλευρά του καταναλωτικού κοινού και είναιαπό τα πιο εύστοχα συνθήματα. Ήδη αυτοί που νιώθουνε στα αλήθεια την ανάσα να τους πλησιάζειαπό αυτή την εξέλιξη (της δουλειάς την Κυριακή) είναι οι τραπεζοϋπάλληλοι. Σε μια ενδεχόμενηγενίκευση του μέτρου της δουλειάς την Κυριακή, οι επόμενοι που θα μπουν στο στόχο θα είναι οιτραπεζοϋπάλληλοι και για αντικειμενικούς λόγους: επειδή θα λένε οι έμποροι π.χ. Ότι δεν μπορούμενα κάνουμε είσπραξη 30000 ευρώ και να τα παίρνουμε στο σπίτι μας… Πρέπει να υπάρχει μιατράπεζα για να μπορούν να τα καταθέτουν… Δευτερογενώς η γενίκευση του μέτρου θα έχει άμεσηεπίπτωση σε κομμάτι της βιομηχανίας τροφίμων. Δεν μπορεί τα Super Market, που θα είναι ανοιχτάπλέον μόνιμα, να έχουν ντομάτα της Πέμπτης. Θα πρέπει να έχουν ντομάτα και μια σειρά ειδών πουθα τα έχουν προμηθευτεί πρόσφατα. Το ίδιο μπορεί να συμβεί και για άλλους κλάδους. Άρα οκόσμος που καταναλώνει τώρα, αν το περιμένει αυτό, είναι μια άλλη συζήτηση. Δηλαδή μπορεί να τοπεριμένει και να συνεχίζει να ψωνίζει τις Κυριακές. Παρόλα αυτά υπάρχουν αρκετές θετικέςπεριπτώσεις καταναλωτών που πραγματικά παίρνοντας την προκήρυξη κάνανε μεταβολή και βγήκανεαπό τα μαγαζιά. Κι αυτό είναι ελπιδοφόρο, έστω και στο μικρό κομμάτι που μπορούμε ναπαρέμβουμε. Η μη-εμπλοκή οργανωμένων σωματείων π.χ. Εκπαιδευτικών προς τα μέλη τους, προςαυτή την κατεύθυνση, έστω και ελάχιστα, μεγαλώνει το πρόβλημα. Αν υπήρχε μια πιο μαζικήσυμμετοχή, έστω και προπαγανδιστικά από μια σειρά κλάδους, Ομοσπονδίες, θα είχε άμεσεςεπιδράσεις στο να μην μπορεί τουλάχιστον η κυβέρνηση να εκμεταλλεύεται σε μεγάλο βαθμό τηντάση του κόσμου να πάει να ψωνίζει τις Κυριακές.

Συναντήσαμε και ένα επιθετικό κομμάτι καταναλωτών με επιχειρηματολογία “Όλοι δουλεύουνΚυριακές, γιατί να μην δουλεύουν και οι εμποροϋπάλληλοι;”, ότι “Όλη η Ευρώπη είναι ανοιχτά, γιατίόχι και εμείς;”, που πραγματικά δεν λογάριαζε τίποτα. Πιθανότερο είναι κομμάτι που πειράχτηκε λίγοαπό την κρίση και πιθανόν δεν έχει δουλέψει ποτέ Σαββατοκύριακο.

Αποκορύφωμα αυτής της στάσης, ήταν του κ. Τζήμερου, ο οποίος ανακοίνωσε ότι θα μπειεπικεφαλής κόσμου στα μαγαζιά εν μέσω αποκλεισμών δικών μας. Και αφού ήρθε και κατάφερε καιμπήκε σε ένα μαγαζί συνοδευόμενος από δύο διμοιρίες ΜΑΤ, είχαμε μια δεύτερη μικροεπέμβαση τηςαστυνομίας για να καταφέρει να βγει έξω. Να τον ενημερώσουμε βέβαια ότι μόλις βγήκε, το μαγαζίέκλεισε αμέσως. Μας έκανε καλό δηλαδή…

Πώς συνεχίστηκε το συντονιστικό; Τι στόχους έβαλε δηλαδή; Νομίζω ότι σύντομασυνειδητοποιήθηκε από πολύ κόσμο του συντονιστικού ότι την κατάσταση πρέπει να τηνπάρουν στα χέρια τους οι εμποροϋπάλληλοι, αλλιώς τα πράγματα θα είναι απλώς μια έκλαμψηπου θα σβήσει. Τι προσπάθειες έγιναν σε αυτή την κατεύθυνση;

Ο αγώνας για τις Κυριακές έδωσε τρία καινούργια πράγματα. Ένα ότι μετά από πολύ καιρόκαταφέραμε και επικοινωνήσαμε με τους εργαζόμενους, και μιλάω για ουσιαστική επικοινωνία.Εμφανίζονται και τα πρώτα αποτελέσματα από εργαζόμενους στο εμπόριο που αρχίζουν καισυντονίζονται. Το δεύτερο είναι ότι συστάθηκε μέσα από αυτή τη διαδικασία και με επιμονή η ομάδαεργαζομένων στο εμπόριο, φτιάχνοντας μια δική τους αυτοτελή προσπάθεια, η οποία καταρχήν είχεσκοπό αν μη τι άλλο οι ίδιοι οι εργαζόμενοι στο εμπόριο να αλληλοενημερωθούν και να πάρουν τηνκατάσταση στα χέρια τους. Και το τρίτο στοιχείο είναι αυτό που ζήσαμε, νομίζω την πρώτη Κυριακήτου Αυγούστου, όπου ενώ δεν υπήρχε κηρυγμένη απεργία άρα δεν υπήρχε επίσημη κάλυψη από τηνΟμοσπονδία, μεγάλο κομμάτι εργαζομένων εγκατέλειπε το μαγαζί που ήταν αποκλεισμένο και πολλέςφορές έμενε και μαζί μας, στους αποκλεισμούς διπλανών μαγαζιών.

Μετά από αυτή την Κυριακή, η επόμενη του ανοίγματος των μαγαζιών ήταν στις 13 Μαΐου, όπου τότεεπιλέχτηκε σωστά να δοθεί η μάχη στην περιφέρεια. Να γίνουν μια σειρά αποκλεισμοί με τα ίδιαχαρακτηριστικά που έγιναν στο κέντρο της Αθήνας στις γειτονιές και σε μικρή κλίμακα σεβιβλιοπωλεία του κέντρου κι όχι στην Ερμού. Από τις 13 Απριλίου όμως σηματοδοτήθηκε αυτό πουλέγαμε πριν, η έναρξη της επικοινωνίας με τους εργαζόμενους στο εμπόριο, που αν μη τι άλλοσυνειδητοποιήσανε ότι η μάχη που δίνεται, δίνεται με όρους αποφασιστικότητας και με κάθε τρόποπου μπορεί να δοθεί. Η επικοινωνία συνεχίστηκε, μεγάλωσε, σε καμία περίπτωση όμως δεν έχειεκφραστεί σε οργάνωση και ανάληψη από τους ίδιους τους εμποροϋπάλληλους της κατάστασης σταχέρια τους. Αυτό βέβαια δεν οφείλεται μόνο σε αυτούς, αλλά και σε μια σειρά αδυναμίες που έχεικαι το κομμάτι του συντονιστικού και της ομάδας των εργαζομένων στο εμπόριο, που έχει να κάνει μετον τρόπο οργάνωσης αυτού του κόσμου. Οπότε πρέπει να περπατήσουνε βήμα-βήμα σε αυτό τοδρόμο της οργάνωσης μέσα στους χώρους δουλειάς.

Ωραία ας το πάρουμε αλλιώς. Μετά τις πρώτες2-3 Κυριακές γίνεται ένα κάλεσμα σεεργαζόμενους της Ερμού για συζήτηση, τοοποίο τις δύο πρώτες φορές αποτυγχάνει,σωστά; Μετά τι γίνεται;

Ναι τις 2-3 πρώτες φορές. Μετά αναγνωρίζονταςτις δυσκολίες της σημερινής κατάστασης μαζεύεταικάποιος κόσμος που δεν γνωριζόταν καν μεταξύτου, ότι δηλαδή δουλεύει στα ίδια μαγαζιά. Εν τωμεταξύ βγαίνει η απόφαση για τις 52 Κυριακές,όπου πια οι αποκλεισμοί είναι δεδομένοι με αυτάτα χαρακτηριστικά που είχαμε πει και πριν. Υπήρξε Κυριακή, μετά από ένταση, που ήρθαν πάνω από20 εργαζόμενοι από το εμπόριο, που γνωρίστηκαν και συζήτησαν μεταξύ τους. Η συνέχιση τωναποκλεισμών κάθε Κυριακή ιδιαίτερα την περίοδο του Αυγούστου με πολύ μικρό κομμάτι τουΣυντονιστικού, λόγω διακοπών, παρόλη τη δυσκολία που είχε και το λίγο του κόσμου, επέδρασεκαθοριστικά στο να καταλάβουν οι εργαζόμενοι στο εμπόριο, ότι ο κόσμος του Συντονιστικού, ακόμακαι στις πιο δύσκολες στιγμές στέκεται δίπλα του και προσπαθεί να προωθήσει την πάλη αυτή.

Άρα για να γίνει η επαφή με τους εμποροϋπαλλήλους χρειάστηκε πολύ δουλειά και επιμονή.Γίνονται πάντα έτσι οι δουλειές, ή γίνονται κι αλλιώς; Για παράδειγμα εσύ είσαι 30 χρόνια στοκίνημα, ήταν εκείνη την εποχή πιο εύκολα τα πράγματα; Μοιάζει άσχετη η ερώτηση, αλλά σερωτάω επειδή κατά καιρούς έχουμε την τάση να μυθοποιούμε διάφορες εποχές… Δηλαδή ηεπαφή με τους εργαζόμενους δεν είναι ένα δύσκολο πράγμα; Δύσκολο με ποια έννοια; Ότιαπαιτεί προσπάθεια, απαιτεί επιμονή, κλπ;

Η δουλειά με τον κόσμο απαιτεί προσπάθεια, απαιτεί υπομονή, αλλά πάνω από όλα απαιτείαποφασιστικότητα και στόχευση. Το σοβαρότερο θέμα είναι ότι πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότιόταν εμείς μιλάμε μια ώρα με τον εργαζόμενο, τις υπόλοιπες 8 ώρες του μιλάει η τηλεόραση, οεργοδότης, ο προϊστάμενος, ακόμα και ο συνάδελφος. Αυτό δεν αντιμετωπίζεται ούτε μεπροκηρύξεις, ούτε με ένα χαρτί, πέρα από την προσωπική επαφή, το να δείχνεις ότι είσαιαποφασισμένος σε αυτό που κάνεις επειδή αυτό μετράει σήμερα, πάντα μέτραγε αυτό και τρίτο νακαταλάβει ότι ανοργάνωτος είναι στο έλεος του κάθε εργοδότη. Να καταλάβει ότι όπου είχαμεαποτελέσματα, επιτεύχθηκαν μόνο όπου είχαμε οργανωμένες δυνάμεις μέσα στους εργαζόμενους.Τώρα τα πράγματα ήταν πάντα δύσκολα και υπήρχαν και πιο δύσκολοι χώροι από το εμπόριοπαλιότερα, που μόνο στην παρανομία μπορούσες να κάνεις κάτι, ή ακόμα και σήμερα. Γι” αυτό και ηδική μας άποψη είναι ότι σήμερα στο εμπόριο μόνο παράνομες επιτροπές εργαζομένων μπορούν ναυπάρξουν σε πρώτη φάση, πριν να δημιουργηθούν εκείνες οι συνθήκες που θα επιτρέψουν άλλου τύπου οργάνωση (π.χ. επιχειρησιακό σωματείο). Μην ξεχνάμε ότι η οργάνωση των εργαζομένωνείναι και το κομμάτι που επικεντρώνεται η εργοδοσία και εξαντλεί τα μέτρα καταστολής. Έχουμε έναπαράδειγμα που έως και 7 φορές πήγε να στηθεί επιχειρησιακό σωματείο σ” ένα χώρο και ταονόματα των ιδρυτικών μελών διέρρεαν από τους δικηγόρους και απολύονταν οι εργαζόμενοι πρινκατατεθεί η αίτηση στο πρωτοδικείο.

Η δυσκολία αυτής της δουλειάς, να έρθεις σε επαφή με τους εργαζόμενους δηλαδή, οδηγεί πολλέςφορές χωρίς να υπάρχει πρόθεση ένα κομμάτι του μαχόμενου κομματιού, να επικαλείται μια σειράαπό πραγματικά προβλήματα. Για παράδειγμα όταν μας ακολουθεί ο κόσμος, λέμε “καλός είναι οκόσμος”, όταν δεν μας ακολουθεί λέμε “φταίει ο κόσμος”. Δηλαδή εμείς de facto είμαστε οι σωστοί,ότι κι αν λέμε κι όποτε κι αν το λέμε, και στις καλές στιγμές λέμε ζήτω οι εργαζόμενοι και στις κακέςστιγμές, “κοίτα που δεν καταλαβαίνουνε”. Όσο δικαιολογημένο κι αν είναι αυτό το παράπονο, αςκάτσουμε να σκεφτούμε τι κάνουμε εμείς για να επικοινωνήσουμε με τον κόσμο, κι ας τοδιορθώσουμε. Πάνω από όλα, ακόμα και στις πιο δύσκολες συνθήκες, είναι να πιστεύεις ότι αυτόςπου θα αλλάξει τα πράγματα είναι ο ίδιος ο εργαζόμενος. Να χεις απόλυτη εμπιστοσύνη στη δύναμητης οργάνωσης των εργαζομένων. Ο ρόλος των κομματιών που βγαίνουν μπροστά είναι να δείχνουν την εμπειρία και να συσπειρώνουν δυνάμεις που θα βοηθήσουν στην πάλη των εργαζομένων.

Μιας και μιλάμε για εμποροϋπάλληλους, δηλαδή για μια πολύ γενική κατηγορία εργαζομένων(από σχετικά μόνιμους εργαζόμενους σε φούρνους και Super Market μέχρι περιστασιακάεργαζόμενους στα Leroy Merlin και στα πολυτελή μαγαζιά ρουχισμού της Ερμού και του Mall)και ειδικά για εμποροϋπάλληλους του κέντρου της Αθήνας, αφού εκεί γίνανε οι παρεμβάσεις,μπορείς να σκιαγραφήσεις για λίγο αυτή την ταξική φιγούρα; Από την άποψη της τεχνικής τηςσύνθεσης. Σε ρωτάω αυτό το πράγμα, επειδή έχουμε όλοι μια παράσταση τηςεμποροϋπαλλήλου, ντυμένη στην τρίχα, στα πρότυπα συνήθως των μοντέλων και συνεχώς μεένα χαμόγελο στα χείλη, που σου δημιουργεί την αίσθηση ανθρώπων που τους ενδιαφέρειμόνο το λάιφ στάιλ και του “θέλω να περνάω καλά στα σκυλάδικα της Πειραιώς και τηςπαραλιακής κάθε Σάββατο βράδυ”. Αν είναι έτσι τα πράγματα οι δυνατότητες επικοινωνίας μεαυτό τον κόσμο είναι εξαιρετικά περιορισμένες όχι μόνο για λόγους ταξικούς, αφού έννοιεςόπως αγώνας, απεργία, διαδήλωση, κλπ, θα τους ακούγονται κινέζικα, αλλά και για λόγουςπολιτισμικούς, αφού διαφέρουν αρκετά από τα γενικά μας πολιτιστικά πρότυπα (εννοώ εμάςτων πολιτικοποιημένων).

Είναι όμως έτσι τα πράγματα;

Αυτή η βιτρίνα που προσπαθούν να περάσουν οι πολυεθνικές σημαίνει, τουλάχιστον σε μια σειράπολυκαταστημάτων που έχουμε υπόψιν μας, μια απίστευτη διαλογή εργαζομένων καθ” ύψος, κατάβάρος κλπ ώστε να ταιριάζουν πιο πολύ στην εικόνα του συγκεκριμένου μαγαζιού. Αυτό για τονοποιονδήποτε νέο εργαζόμενο δεν μπορεί να είναι τίποτα άλλο παρά ο απόλυτος εξευτελισμός, απότι χρώμα μαλλιών θα έχει, μέχρι αν θα πάρει ένα κιλό βάρους κατά τη διάρκεια της περιόδου που θαδουλεύει. Θέλω να πω ότι δεν το διασκεδάζουν, ή δεν το ευχαριστιούνται, τουλάχιστον ηπλειοψηφία τους, αλλά είναι και μια επιλογή που οδηγεί σε μια απόλυτη προσβολή της αξιοπρέπειαςτου ανθρώπου.

Το δεύτερο είναι ότι οι εμποροϋπάλληλοι ξέρουν πολύ καλά ότι πίσω από κάθε βιτρίνα υπάρχει μιααπίστευτη εντατικοποίηση της δουλειάς, η οποία σε στιγμές έντασης, π.χ. γιορτές, δεν σημαίνειτίποτα άλλο, παρά πλήρη εξάντληση του εργαζόμενου είτε στα μαγαζιά που έχουν μια βιτρίνα, όπουο κόσμος δεν αντέχει και οι παραιτήσεις είνα πάρα πολλές. Έχουμε φτάσει στο πλέον ακραίοφαινόμενο στις επιχειρήσεις του Πλαισίου, όπου αυτή η εντατικοποίηση έχει θεσμοθετηθεί στοεσωτερικό του μαγαζιού με το επονομαζόμενο “πρωτάθλημα εργαζομένων”, όπου βγαίνεικαθημερινά ο πρώτος και ο τελευταίος εργαζόμενος σε πωλήσεις, και ο τελευταίος όταν βγει δύοφορές στην ίδια θέση απολύεται, πράγμα απόλυτα εξευτελιστικό για τον κάθε εργαζόμενο καιεργαζόμενη. Μέχρι τα Super Market, όπου πέρυσι την περίοδο των γιορτών με το άνοιγμα τωνμαγαζιών διαδοχικές Κυριακές, υπήρχαν εργαζόμενες με παιδιά που δούλευαν 21 ημέρες συνέχεια,κλπ και είχαν υπερβεί τα όρια των αντοχών τους. Θέλω να πω ότι πίσω από τις βιτρίνες επικρατεί μιασκληρή πραγματικότητα μιας ακραίας εντατικοποίησης, ξεδιαλέγματος ανθρώπων που δεν στηρίζεταιμόνο στην εμφάνιση, αλλά και στο αν και κατά πόσο αντέχει να δουλεύει σε ακραίες συνθήκες.

Άρα, υποστηρίζεις ότι οι άνθρωποι αυτοί, πέρα από την φαινομενική -πιθανόν καιυποχρεωτική- υιοθέτηση του λάιφ στάιλ έχουν συνειδητοποιήσει ότι τους συμπεριφέρονται σαν κρέας…

Δεν ξέρω αν το χουν συνειδητοποιήσει, αλλά ας αναρωτηθούν όλοι γιατί μέσα στα μαγαζιά της Ερμούβλέπεις σπάνια εργαζόμενους, άνω των 30, 35 χρονών. Είναι ένα ερώτημα.

Άρα, λες ότι υπάρχει κινητικότητα στον κλάδο;

Όχι δεν είναι αυτό το νόημα. Το νόημα είναι ότι δεν αντέχει. Το μεγάλο κομμάτι του κόσμου αφού τοξεζουμίζουνε, όταν περνάει μια μικρή ηλικία σχετικά, των 30-32 χρόνων, δεν αντέχει να δουλεύει σεαυτές τις ακραίες συνθήκες, μετακινούμενος σε άλλο κλάδο ή ακόμα-ακόμα και στην ανεργία. Άρα ηβιτρίνα δεν είναι αυτό που φαίνεται. Κι αυτό το ξέρουν οι εμποροϋπάλληλοι αρκετά καλά, έστω κι ανδεν έχουν βρει τρόπο να αντιδράσουνε ακόμα.

Με λίγα λόγια, διαφέρουν οι εμποροϋπάλληλοι από τους άλλους εργαζόμενους, πολιτικάμιλώντας: διαπίστωσες κάποια τραγική διαφορά, από την επικοινωνία που είχατε μαζί τους;

Πιθανότατα είναι πιο ευάλωτο αυτό το κομμάτι εξαιτίας της εικόνας που αναγκάζεται να έχει, στηνπροσπάθεια από πλευράς των εργοδοτών να το παρουσιάζουν ως μια πολιτισμένη ατμόσφαιραεργασίας. Η οποία όμως υποθέτω ότι μετά από μια ορισμένη περίοδο δουλειάς, καταρρίπτεται αυτή ηπροσπάθεια. Πράγμα που δεν ισχύει σε ένα εργαζόμενο σε μια βιομηχανία ή σε ένα εργαζόμενο στιςκατασκευές. Από κει και πέρα δεν ξέρω τι άλλο να πω, νομίζω ότι αυτή την ερώτηση μπορούν νατην απαντήσου μόνο οι ίδιο οι εμποροϋπάλληλοι.

Τελικά, ευοδώθηκαν οι προσπάθειες σύνδεσης και επικοινωνίας με αυτό τον κόσμο; Έχουνδημιουργηθεί σχέσεις, κοινωνικές συμμαχίες, νέες διαδικασίες. Μου είπες και πριν για τηνομάδα εργαζομένων στο εμπόριο.

Έχει δημιουργηθεί μέσα από όλη αυτή τη διαδικασία που περιγράψαμε πριν, ένα δίκτυο επικοινωνίαςμε ένα κομμάτι εργαζομένων της Ερμού, το οποίο παρακολουθεί περιστασιακά τις μαζώξεις της«ομάδας εργαζομένων στο εμπόριο» και το οποίο μπροστά στην καινούργια ευθύνη πουαναλαμβάνουμε όλοι, πλέον συζητάμε με καινούργιο κόσμο, το σοβαρότερο ζήτημα είναι που θαοδηγηθεί αυτός ο κόσμος ώστε να οργανώσει τις αντιστάσεις του, σήμερα για την Κυριακή, αύριο γιατα σοβαρά ζητήματα που τον απασχολούν.

Στις αρχές του περασμένου Σεπτέμβρη μια απόφαση του ΣΤΕ αναστέλλει προσωρινά τοκυριακάτικο άνοιγμα των μαγαζιών. Πώς κρίνεις αυτή την απόφαση;

Η αντιπαράθεση των γραμμών που περιγράψαμε στην αρχή, των δύο τάσεων του κεφαλαίου,εκφράστηκε και στην απόφαση του ΣΤΕ, προσωρινή πάντα μην το ξεχνάμε. Πέρα από την ουσία τωνκινητοποιήσεων που θεωρούμε ότι έπαιξαν ρόλο, ως αυτό καθ” αυτό γεγονός, το κομμάτι της αστικήςτάξης που ασχολείται με αυτό το θέμα, πήρε πιθανόν πολύ σοβαρά υπόψιν του και τιςκινητοποιήσεις, αλλά και το ότι, μετά από πάρα πολύ καιρό, αυτές οι κινητοποιήσεις δημιουργούσαναναταραχές μέσα στα ίδια τα μαγαζιά, για πρώτη φορά στον ιδιωτικό τομέα. Εκεί δηλαδή που είχανεελάχιστες αντιδράσεις στους χώρους δουλειάς, ξαφνικά με αφορμή ένα θέμα φάνηκε ότιδημιουργείται μια αναταραχή, ειδικά σε κομμάτια της αγοράς που δουλεύει εύρυθμα σχετικά, αυτόείναι κάτι που δεν επιθυμεί με κανένα τρόπο. Είναι μια προσωρινή ανάπαυλα για τουςεμποροϋπάλληλους, σταματώντας το εξοντωτικό της κάθε Κυριακής. Πίσω βέβαια από κάθε τέτοιααπόφαση, επειδή ξέρουμε τι είναι το ΣΤΕ και τι αποφάσεις έχει πάρει και δεν έχουμε καμία αυταπάτηγια το περιεχόμενο των αποφάσεων του (δικαίωση μνημονίων, επικύρωση κλεισίματος ΕΡΤ, κλπ),εκφράζονται ισορροπίες που είναι εκείνη τη στιγμή ωφέλιμες για το κράτος.

Το αν θα την αξιοποιήσεις βέβαια την απόφαση είναι δικό σου θέμα. Γιατί η κατάργηση των 52Κυριακών δημιουργεί εφησυχασμό στο θέμα των 7 Κυριακών\, που θα το βρούμε μπροστά μας, τοοποίο δεν αφορά μόνο τους εργαζόμενους κάποιων περιοχών, αλλά το σύνολο των εργαζομένων σεόλη την Ελλάδα. Το αν εσύ θα μπορείς να εκμεταλλευθείς, αυτή την περίοδο της ανάπαυλας, να δώσεις στόχο και προοπτική και να οργανώσεις και την πάλη, οργανώνοντας τον κόσμο, αυτό δεναφορά μόνο τους εργαζόμενους, αλλά αφορά εσένα. Κι αυτό είναι ένα ζήτημα που είναι μπροστάμας. Άρα η συνέχιση της πάλης -αν γίνει οριστική η απόφαση του ΣΤΕ για τις 52 Κυριακές-, ενάντιαστο άνοιγμα για 7 Κυριακές, χωρίς να χουμε δίπλα μας αυτή τη φορά τους μικροεμπόρους, πουεναντιωθήκανε στις 52 αλλά όχι φυσικά στις 7, είναι μπροστά μας. Να εκμεταλλευθούμε τηνανάπαυλα αυτή και να ρίξουμε όλες τις δυνάμεις μας στο να οργανωθεί ο κόσμος μέσα στους χώρουςδουλειάς.

Άρα, εσύ πιστεύεις κατά βάση ότι οι κινητοποιήσεις προκαλέσανε αυτή την απόφαση του ΣΤΕ, και δευτερευόντως οι σχέσεις του μικρού εμπορικού κεφαλαίου, ή κυρίως η σύγκρουση πουυπάρχει στα συμφέροντα μεταξύ μικρού και μεγάλου εμπορικού κεφαλαίου καιδευτερευόντως οι κινητοποιήσεις μας; Έχει και μια σημασία αυτή η διάκριση.

Αυτό δεν θα το μάθει ποτέ κανένας, ούτε θα μπορέσει να δώσει απόλυτη απάντηση. Πιστεύω ότι η πλάστιγγα έγειρε προς την αναστολή του μέτρου για να ηρεμήσει λίγο η κατάσταση μέσα στα μαγαζιά. Άρα οι κινητοποιήσεις με την αποφασιστικότητα και τη συνέχεια τους (δεν ήταν πυροτέχνημα), παίξαν σοβαρό ρόλο σ’ αυτή την απόφαση. Από την άλλη, το σίγουρο είναι ότιμπορείς να κάνεις μεγάλες κινητοποιήσεις εκτός τόπου και χρόνου, ή με χαρακτηριστικά που δενταρακουνάνε κομμάτια των εργοδοτών που εμπλέκονται, και υπάρχει περίπτωση σε μια δεδομένηπερίοδο, ο τρόπος της παρέμβασης σου να δημιουργεί ερωτηματικά στα κομμάτια της αστικής τάξηςπου εμπλέκονται, πέρα από τις εσωτερικές τους αντιθέσεις, μέχρι πόσο πρέπει να το τραβήξουνε.Αυτό μπορεί να ενσαρκωθεί σε μια απόφαση. Έχω το αντίστοιχο παράδειγμα της ΕΡΤ, που ήτανμεγάλος αγώνας, αλλά και τα χαρακτηριστικά του και ο τρόπος πάλης εξασφάλιζαν από την αρχή γιατην αστική τάξη, ότι την μάχη θα την κερδίσει. Γι αυτό βγήκε και εκείνη η περίφημη απόφαση τουΣΤΕ. Εργαζόμενοι απομονωμένοι, μέσα σε ένα χώρο κλεισμένοι, οι οποίοι ξεπέρασαν τις αντοχέςτους, και η κυβέρνηση το εκμεταλλεύθηκε αυτό, αφού δεν της δημιουργήσανε κανένα γενικότεροπρόβλημα.

Πώς συνεχίζετε σαν συντονιστικό από εδώ και πέρα; Έγινε μια πορεία προχτές. Όπου να ναιθα εκδικαστεί η οριστική απόφαση του ΣΤΕ, τι βλέπεις να γίνεται στην απεργία της 2αςΝοέμβρη;

Τώρα ή στο μέλλον κι όποια κι αν είναι η απόφαση του ΣΤΕ και μέχρι να καθαρογραφεί, πράγμα πουλένε ότι πάει για αρχές Γενάρη, θεωρώ ότι είναι η ώρα να μιλήσουν οι ίδιοι οι εμποροϋπάλληλοιμέσα από τα μαγαζιά που δουλεύουν με κάθε τρόπο: είτε με κανονική απεργία, είτε με σαμποτάζ,δηλαδή με δημιουργία δυσκολιών στη λειτουργία των μαγαζιών, ξέρουν αυτοί τους τρόπους, είτε μεστήσιμο οργανώσεων μέσα στους χώρους δουλειάς για να αποφασίζουν αυτοί για το θέμα τωνΚυριακών. Σοβαρό κομμάτι θα παίξουν τα επιχειρησιακά σωματεία που ήδη υπάρχουν σε μαγαζιά,π.χ. Praktiker, Makro, κλπ και η αποφασιστικότητα τους. Μεγάλο κομμάτι μετατοπίζεται πλέον από τοΣυντονιστικό στους εμποροϋπάλληλους.