Στις 28 Ιανουαρίου δημοσιεύσαμε κοινή ανακοίνωση για τις εργασιακές συνθήκες και τις πρακτικές της ΜΚΟ ΕΚΠΟΣΠΟ ΝΟΣΤΟΣ. Η διοίκηση της ΜΚΟ βιάστηκε να απαντήσει, επιχειρώντας να μας δώσει μαθήματα πολιτικής οικονομίας και να δημιουργήσει σύγχυση και εντυπώσεις περί «σκοτεινών συμφερόντων» και «μικρο-πολιτικών παιχνιδιών». Η καλύτερη απάντηση «εκ μέρους μας» ήταν η συνέχιση των διεκδικήσεων των εργαζομένων!

Όσον αφορά στο Δημοτικό Λαχανόκηπο στις Αχαρνές, ο ΝΟΣΤΟΣ ουσιαστικά παραδέχεται στην απαντητική ανακοίνωσή του τη μη υλοποίησή του και την αποδίδει στο συνεργαζόμενο Δήμο. Το αρμόδιο Υπουργείο ενημέρωσε το ΝΟΣΤΟ για τη μη παράταση του προγράμματος στις 30/12/2014, αλλά η ΜΚΟ κατέθεσε ένσταση και ανανέωσε τις συμβάσεις των εργαζομένων. Οι συνθήκες εργασίας όμως δεν βελτιώθηκαν, ενώ οι 40 οικογένειες μακροχρόνια ανέργων μάταια περίμεναν να λάβουν αγροτεμάχιο για να καλλιεργήσουν.

Ταυτόχρονα η ΜΚΟ έπαψε να καταβάλει τη μισθοδοσία ήδη από το Νοέμβριο του 2014, με πρόφαση την καθυστέρηση της αντίστοιχης χρηματοδότησης από το Υπουργείο Εργασίας. Το Μάρτιο οι εργαζόμενοι, έχοντας ξεμείνει από «περίσσευμα καρδιάς», το οποίο ζητά η ΜΚΟ ΝΟΣΤΟΣ από όλους τους εργαζομένους της, ήρθαν σε επαφή με το ΣΒΕΜΚΟ και προσέφυγαν στην Επιθεώρηση Εργασίας. Εκεί η διοίκηση της ΜΚΟ επανέλαβε την πάγια θέση της περί «μη ύπαρξης εργοδοσίας» και «μη δυνατότητας καταβολής των μισθών, εφόσον δεν έχει κέρδος και ιδίους πόρους». Όπως ήταν αναμενόμενο, η Επιθεώρηση Εργασίας δεν συγκινήθηκε από την «αυτοθυσία» της διοίκησης, αλλά αντίθετα επέβαλε καταβολή των δεδουλευμένων πέντε μηνών εντός 15 ημερών.

Η ΕΚΠΟΣΠΟ ΝΟΣΤΟΣ κατέβαλε αρχικά τους δύο μισθούς, αλλά στη συνέχεια –και εφόσον η παράταση του Προγράμματος δεν δόθηκε από το Υπουργείο- με υπόμνημά της στην Επιθεώρηση ισχυρίζεται ότι εάν μπορέσει, θα καταβάλει τους μισθούς το Δεκέμβριο του 2015! Κατά του νόμιμου εκπροσώπου της ΜΚΟ ασκήθηκε ποινική δίωξη, αλλά οι διεκδικήσεις των εργαζομένων δεν σταμάτησαν εκεί. Στις 3 Απριλίου, λίγο πριν από τη λήξη του ωραρίου εργασίας, οι εργαζόμενοι ενημερώθηκαν με e-mail για τη λήξη του προγράμματος. Οι επωφελούμενοι, ωστόσο, δεν ενημερώθηκαν επίσημα ποτέ ότι θα πάψουν να εξυπηρετούνται!

Παράλληλα, η συνάδελφος που παραιτήθηκε τον Οκτώβριο του 2014 για λόγους αξιοπρέπειας, κατέθεσε αγωγή κατά της ΜΚΟ, καταγγέλλοντας τις συνθήκες εργασίας που την εξώθησαν σε παραίτηση. Συγκεκριμένα, η απαίτηση για παροχή υπηρεσιών πέραν του ωραρίου και των προβλεπόμενων ημερών με πρόσχημα την «προσφορά στο κοινό καλό και την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της ανθρωπιστικής κρίσης», η απαξίωση της εργασίας των εργαζομένων, τους οποίους η διοίκηση επιμένει να αποκαλεί «επωφελούμενους του προγράμματος» και οι ψυχολογικοί εκβιασμοί για διεκπεραίωση εργασιών εκτός του καθηκοντολογίου, συνιστούν το ακριβές πλαίσιο εργασιακών συνθηκών στο ΝΟΣΤΟ. Και είναι ακριβώς αυτή η αλλαγή των όρων και συνθηκών εργασίας, όπως ορίζονταν  στη σύμβαση που είχε υπογράψει, η μη υλοποίηση του έργου και η αντιδεοντολογική αντιμετώπιση των άνεργων και άπορων επωφελούμενων που συνιστούν εξώθηση σε παραίτηση της συναδέλφου.

Και επειδή δεν πτοούνται, ακριβώς οι ίδιες πρακτικές ακολουθούνται και στο νέο πρόγραμμα «ΝΟΣΤΟΣ_Κοινωνικές Δομές Αντιμετώπισης της Φτώχειας στο Δήμο Αθηναίων», το οποίο υλοποιείται σε σύμπραξη των ΜΚΟ ΝΟΣΤΟΣ, ΑμΚΕ ΙΑΣΙΣ και ΧΕΝ Ελλάδος. Μπορεί οι τρεις ΜΚΟ να διατείνονται σε κάθε ευκαιρία ότι «έβγαλαν από την ανεργία 45 επωφελούμενους», αλλά οι 45 εργαζόμενοι και εργαζόμενες του προγράμματος δουλεύουν τρεις μήνες απλήρωτοι, ενώ ο ΝΟΣΤΟΣ και η ΙΑΣΙΣ δεν τους έχουν καταβάλει ούτε καν το δώρο Πάσχα. Παράλληλα, αρκετοί εργαζόμενοι του συσσιτίου απασχολούνται σε άλλες δομές της ΜΚΟ, καθώς ακόμα δεν έχει ολοκληρωθεί η εγκατάσταση του ρεύματος στην κουζίνα του προγράμματος, ενώ ψυχολογικοί –αλλά και πιο παραδοσιακοί- εκβιασμοί δίνουν και παίρνουν.

Και για να ανταποδώσουμε το μάθημα πολιτικής οικονομίας, επαναλαμβάνουμε ότι όσο δουλεύουμε υποαμειβόμενοι ή απλήρωτοι, όσο η εργασία μας υποτιμάται, όσο δεχόμαστε απειλές για τη διεκδίκηση των αυτονόητων εργασιακών μας δικαιωμάτων, η εκμετάλλευση υφίσταται. Οι διοικήσεις των ΜΚΟ μπορεί να μην αμείβονται, αλλά είναι εργοδότες και ο μοναδικός υπόχρεος απέναντί μας. Είμαστε εργαζόμενοι, ούτε εθελοντές, ούτε συνεργάτες, ούτε επωφελούμενοι και το έργο των ΜΚΟ το φέρουμε εμείς εις πέρας.

Η ΕΣΕ Αθήνας και το ΣΒΕΜΚΟ στηρίζουν τις διεκδικήσεις των εργαζομένων για καταβολή αποζημιώσεων και δεδουλευμένων. Υπό όποιο καθεστώς και αν δουλεύουμε, όποια νομική μορφή και αν έχει η εργοδοσία μας, απαιτούμε σεβασμό των εργασιακών μας δικαιωμάτων και εντέλει της αξιοπρέπειάς μας και θα συνεχίσουμε να το διεκδικούμε με αγώνες στους χώρους δουλειάς.

Ελευθεριακή Συνδικαλιστική Ένωση Αθήνας

Σωματείο Βάσης Εργαζομένων στις ΜΚΟ – ΣΒΕΜΚΟ

Ορισμός
Ο όρος αυτοδιαχείριση εμφανίστηκε για πρώτη φορά κατά τη δεκαετία του ’60 ως μια κατά λέξη μετάφραση του σερβοκροατικού όρου samo-upravlje, που περιέγραφε τη διαδικασία κατά την οποία οι εργάτες/τριες συμμετείχαν στη λήψη των αποφάσεων στις γιουγκοσλαβικές επιχειρήσεις. Οι αρμοδιότητές τους περιορίζονται εκ των πραγμάτων σε έναν ρόλο αμιγώς συμβουλευτικό, υποτασσόμενες στον κρατικό μηχανισμό. Επέστρεψε σαν όρος ξανά στο επίκεντρο των πολιτικών εξελίξεων κατά τη διάρκεια του Μάη του ’68 και πυροδότησε αρκετές θεωρητικές συζητήσεις αλλά στην πράξη περιορίστηκε σε κόλες χαρτί διαφόρων αριστερών πολιτικών ομάδων και κομμάτων για να ξαναέρθει στο προσκήνιο με το εργοστάσιο Lip.
Σε γενικές γραμμές η έννοια της αυτοδιαχείρισης χρησιμοποιείται με ασάφεια και χροιά περισσότερο ιδεολογική παρά πρακτική. Διατυπώνει μια αφηρημένη δημοκρατική και αλληλέγγυα διάρθρωση των οικονομικών, πολιτικών, κοινωνικών σχέσεων σε μία μη καπιταλιστική κοινωνία ή σε πιο εν τω βάθει αναλύσεις μια βαθμιαία κατάργηση των σημερινών σχέσεων παραγωγής. Σε θεωρητικό επίπεδο πάντα εμπνέεται από την ελευθερία την ισότητα και την αλληλεγγύη και αντιτίθεται στην κρατική εξουσία. Είναι προϊόν ιδεολογικό-πολιτικών αγώνων και το περιεχόμενό της αλλάζει ανάλογα με τις προθέσεις αυτών που την χρησιμοποιούν. Με λίγα λόγια μπορεί να συνοψιστεί ως την διαχείριση των κανόνων παραγωγής, την οργάνωση της εργασίας και την διάθεση του πλεονάσματος σε σχέση με την ευρύτερη οικονομία και θέτει ως ορίζοντα, χωρίς συγκεκριμένο τρόπο, την κατάργηση της εκμετάλλευσης από το κεφάλαιο.
Οι αναρχικοί προτείνουν την αυτοδιεύθυνση (συνώνυμη της αυτοδιαχείρισης) ως τρόπο συλλογικής οργάνωσης. Η αυτοδιαχείριση ή όπως γινόταν κατανοητή πριν την εμφάνιση της ως μοντέλο διαχείρισης μιας άλλης οικονομίας, στοχεύει ακριβώς στο να αναλάβει η εργατική τάξη και η κοινωνία συνολικά τη διαχείριση του συλλογικού της μέλλοντος, μέσω ενός τυπικού καταμερισμού, διαφόρων πεδίων της ζωής, της εργασίας, της εκπαίδευσης κ.λ.π. Όταν λέμε “καταμερισμού” εννοούμε την δυνατότητα που πρέπει να δοθεί στον καθένα να συμμετέχει άμεσα στη λήψη των αποφάσεων που επηρεάζουν την καθημερινή ζωή του δηλαδή τη δυνατότητα να καθορίζει πώς θα ζει, πώς θα δημιουργεί, πώς και τι θα παράγεται.
Υπάρχει επίσης η τάση να παρουσιαστεί μια ιστορική συνέχεια γύρω από την αυτοδιαχείριση, παρότι πρόσφατη, τσουβαλιάζοντας εγχειρήματα και επαναστάσεις επειδή συγκεντρώνουν χαρακτηριστικά όπως αντικρατισμό, αντιιεραρχία και άμεση δημοκρατία. Όσο περισσότερα νοήματα συμπιέζονται μέσα σε μια λέξη τόσο φτωχότερα γίνονται τα ιστορικά παραδείγματα και άλλο τόσο τα περιεχόμενα αλλάζουν συλλήβδην. Παραδείγματα όπως καταλήψεις που απαντούν σε κοινωνικές ανάγκες, αυτοδιαχειριζόμενοι χώροι, ριζοσπαστικές πρωτοβουλίες κατοίκων, αυτόνομοι εργατικοί και κοινωνικοί αγώνες βάζοντάς τα κάτω από μια λέξη-ομπρέλα χάνουν την ιστορική συνθήκη που τα δημιούργησε, την πρωτοβουλία των ανθρώπων που πρωταγωνίστησαν για να τα δομήσουν καθώς και το περιεχόμενο που απέκτησαν μέσα στην διαδικασία εξέλιξής τους.
Έχει παρατηρηθεί ακόμα και το βάπτισμα σε αυτοδιαχειριζόμενα παραδείγματα των ρώσικων κατειλημμένων εργοστασίων την περίοδο του ’17 καθώς και των ισπανικών κολεκτίβων στον εμφύλιο του ’36 επειδή οι λέξεις που εμφανίζονται είναι ίδιες.
Στη Ρωσία του ’17 οι εργάτες θέσπιζαν διατάγματα τα οποία συμπεριλάμβαναν ότι: “Οι επιτροπές ελέγχου δεν πρέπει να αρκούνται στην επίβλεψη αλλά πρέπει να αποτελούν τα κύτταρα του μέλλοντος που ήδη από σήμερα προετοιμάζουν τη μεταβίβαση της παραγωγής στα χέρια των εργατών”. Παράλληλα τα συνθήματα για την κατάληψη της γης και των εργοστασίων, για τη δήμευση της περιουσία της αστικής τάξης και την κατάργηση της ατομικής ιδιοκτησίας δηλώνουν ξεκάθαρα τις επαναστατικές διεργασίες εκείνων των χρόνων, την αδυναμία του κράτους και την ενεργητικότητα των καταπιεσμένων.
Όσο για την Ισπανία του ’36 που αριθμούσε 1865 κολεκτίβες στη βιομηχανία, την αγροτική παραγωγή και τον χώρο των υπηρεσιών απασχολώντας μεταξύ 1,2 και 1,4 εκατομμύρια εργαζόμενοι μαζί με τις οικογένειές τους μάλλον απέχει λίγο από τα σημερινά “αυτοδιαχειριζόμενα” εργοστάσια τόσο σε αποδοχή, ακόμα και στην Αργεντινή, όσο και στην οργάνωση της παραγωγής. Πόσο μάλλον σε μια ιστορική συγκυρία όπου η κομμουνιστική οικοδόμηση γίνεται ταυτόχρονα με την πολεμική αντιπαράθεση με τις φασιστικές δυνάμεις.
Αργεντινή
Τα παραδείγματα της Αργεντινής είναι αυτά που αποτελούν σήμερα, περισσότερο για τους Ευρωπαίους παρά για τους Αργεντινούς,τον ιδεολογικό φάρο των υποστηρικτών της “αυτοδιαχείρισης”. Συγχρόνως αποτελεί και την καλύτερη περίπτωση για την εξέταση του κινήματος, των συνθηκών και των αναγκών που το δημιούργησαν, της αποδοχής του καθώς και των αδυναμιών του.
Η Αργεντινή στις αρχές του 2000 αντιμετωπίζει υψηλή ανεργία της τάξης του 21%, περίπου εικοσιένα εκατομμύριο πολίτες ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας και σχεδόν δέκα εκατομμύρια από αυτούς μέσα σε πλήρη εξαθλίωση. Το 70% των νοικοκυριών με συνολικό εισόδημα μικρότερο των 250 ευρώ και ο πραγματικός μισθός είναι 54% μικρότερος από το 1975. Οι αριθμοί αυτοί είναι το αποτέλεσμα μιας διαδικασίας φτωχοποίησης και παράδοσης των βασικών οικονομικών πυλώνων στο μονοπωλιακό κεφάλαιο, μια διαδικασία που ξεκίνησε από τη δικτατορία του 1976.
Κατά την οικονομική κρίση του Δεκέμβρη 2001 τα αφεντικά παρατούν μαζικά τις επιχειρήσεις τους και τις αφήνουν στη μοίρα τους αφού είναι πια ζημιογόνες. Ως άμεση και αυθόρμητη απάντηση οι εργάτες και εργάτριες τις ανακτούν για να τις θέσουν και πάλι σε λειτουργία. Η ανάγκη οργάνωσης προέκυψε τις περισσότερες περιπτώσεις τη στιγμή του κλεισίματος των επιχειρήσεων και της φυγής των αφεντικών, μετά από απολύσεις και αναστολή λειτουργίας και συνήθως χωρίς να έχουν προηγηθεί διεκδικητικοί αγώνες. Με λίγα λόγια οι εργαζόμενοι βρίσκονται προ τετελεσμένων γεγονότων.
Αυτό ήταν κιόλας το γενικό πλαίσιο στο οποίο συντελέστηκε η ανάκτηση των εργοστασίων, η υπεράσπιση δηλαδή των θέσεων εργασίας ούτως ώστε να μην βρεθούν ολόκληρες οικογένειες στον δρόμο και με την βεβαιότητα ότι η ανεργία θα τους κυνηγάει πολύ καιρό. Με αυτή τη κατεύθυνση πολλά ρεύματα της αριστεράς επιχείρησαν να εξετάσουν το ζήτημα κυρίως σε αντιπαράθεση με όσους υπερασπίζονται τους συνεταιρισμούς και όσων είναι υπέρ του εργατικού ελέγχου. Παράδειγμα σύμφωνα με τη πρόταση εργατριών της κλωστοϋφαντουργίας Brukman το εργοστάσιο πρέπει να απαλλοτριωθεί χωρίς αποζημίωση, το κράτος να παράσχει ένα αρχικό κεφάλαιο ως επιχορήγηση, να αναλάβει την καταβολή των μισθών χωρίς όμως να έχει λόγο στην παραγωγή. Με λίγα λόγια το κράτος να πληρώνει και οι εργάτες να είναι υπεύθυνοι για τη διαχείριση, τον σχεδιασμό και την πώληση. Απαλλοτρίωση βέβαια με την προϋπόθεση το εργοστάσιο να υιοθετήσει μορφή συνεταιρισμού ως νομικό πρόσωπο όπως έχει γίνει στις περισσότερες περιπτώσεις των ανακτημένων επιχειρήσεων (ΑΝ.ΕΠ).
Η έννοια της αυτοδιαχείρισης, όπως αναφέρθηκε προσλαμβάνει διαφορετικά χαρακτηριστικά ανάλογα με το ποιες ομάδες ή κόμματα την προτάσσουν. Ωστόσο διακρίνονται δύο κεντρικές τάσεις. Η πρώτη ενθαρρύνει τη δημιουργία συνεταιρισμών και την αξιοποίηση των κερδών για την ενίσχυση της παραγωγικής δραστηριότητας (βλέπε ενίσχυση της εθνικής οικονομίας) ενώ η δεύτερη υποστηρίζει την κρατικοποίηση υπό εργατικό έλεγχο με σκοπό τα κέρδη να επιστρέφουν στο κοινωνικό σύνολο. Πέρα και ανεξάρτητα όμως από αυτές τις αντιλήψεις οι εργαζόμενοι κατάφεραν να διατηρήσουν τις θέσεις εργασίας, εξάλειψαν τις ιεραρχίες στους πιο πολλούς συνεταιρισμούς και επέβαλαν κανονισμούς για τη δίκαιη κατανομή του εισοδήματος. Από την άλλη πλευρά η εμπλοκή των κομμάτων στο κίνημα των ΑΝ.ΕΠ. έχει αποδώσει τους καρπούς της προσφέροντας πολλούς υποψήφιους στα ψηφοδέλτια κατά τις εκλογικές περιόδους.
Στο σημείο που πρέπει να επικεντρωθούμε είναι αυτό των σχέσεων παραγωγικών και κοινωνικών που δημιουργούνται μέσα από αυτή την πρακτική καθώς και τον τρόπο που αντιμετωπίζει η κρατική εξουσία και το κεφάλαιο αυτό το κίνημα αφού θεωρητικά τουλάχιστον είναι αντιπαραθετικό με τον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής και το κράτος.
Για παράδειγμα, η chilavert τελούσε υπο κατάληψη για οκτω μήνες. Η υποβάθμιση της εταιρίας από την εργοδοσία είχε ξεκινήσει πολλά χρόνια πριν, με επιδείνωση των συνθηκών, σταμάτημα των επενδύσεων, καθυστερήσεις στους μισθούς και απολύσεις. Από τους 30 εργαζόμενους που απασχολούσε η Gaglinone (η αρχική εταιρία) πριν από χρόνια, τελικά απέμειναν.

[[[σταλθηκε με μαιηλ στο μπλογκ]]]

Εδώ και μερικά χρόνια διεξάγεται στην Χαλκιδική ένας κοινωνικός αγώνας ενάντια στη καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος της περιοχής από διάφορες εταιρίες εξόρυξης χρυσού οι οποίες μπροστά στα κέρδη τους χρησιμοποιούν κάθε μέσο και είναι διατεθειμένες να μην αφήσουν τίποτα όρθιο. Από την άλλη ένα δυναμικό τοπικό κίνημα που δεν έχει πτοηθεί από τις 300 και πλέον διώξεις και συνεχίζει να παλεύει για τα αυτονόητα, για να ζουν και να δουλεύουν σε μια περιοχή που δεν θα τους σκοτώνει βιολογικά και δεν θα αποτελεί νεκρή γη μέσα σε λίγα χρόνια. Απέναντι τους έχουν από την αρχή την ίδια την Eldorado Gold, το κράτος με κάθε του μορφή, τους κατασταλτικούς μηχανισμούς του, καθώς και τους εργαζόμενους της εταιρίας.

Οι τελευταίοι λειτουργούν ως τσιράκια των αφεντικών τους αρνούμενοι την ταξική τους θέση που πρέπει πάντα να βρίσκεται ενάντια στους εκμεταλλευτές της εργατικής δύναμης και στους καταστροφείς της ίδιας μας της ζωής. Αυτοπροβάλλονται ως “εργατικός αγώνας” αλλά κανένα εργατικό κίνημα δεν μιλούσε ποτέ μόνο για το δικαίωμα στην εργασία χωρίς όρους και χωρίς το κοινωνικό πλαίσιο που την περιβάλλει. Ο αναρχοσυνδικαλισμός που ως εργαζόμενοι έχουμε επιλέξει να εφαρμόζουμε διατρανώνει πως η εργασία συνοδεύεται από μια ηθική για το σύνολο της ζωής μας και πως οι εργατικές διεκδικήσεις δεν είναι ξεκομμένες από τον αγώνα για την κοινωνική απελευθέρωση. Ως εργαζόμενοι ξέρουμε τον ταξικό μας εχθρό, ξέρουμε πως απέναντι μας έχουμε τα αφεντικά (μικρά ή μεγάλα), έχουμε τα τσιράκια τους (έμμισθα ή εθελοντικά) καθώς και τους υπερασπιστές τους (κυβερνήσεις και αστυνομίες).

Αντίστοιχα οι αγώνες ενάντια στην καταστροφή της φύσης οφείλουν να εναντιώνονται στον ίδιο τον καπιταλισμό (και την ιδεολογία της ανάπτυξης) που γεννά αυτή τη καταστροφή, στην υποβάθμιση της ζωής και στην εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο. Οι κοινωνικοί αγώνες μάχονται ενάντια σε κάθε μορφή εξουσίας και δεν καταφεύγουν σε καμία ανάθεση και αντιπροσώπευση, αντίθετα πρέπει να δικτυώνονται και να ενώνονται με άλλους αγώνες με σκοπό την συνολική δικαίωση.

ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΑ ΑΦΕΝΤΙΚΑ, ΤΑ ΤΣΙΡΑΚΙΑ ΤΟΥΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΚΟΜΜΑΤΙΚΕΣ ΥΠΟΣΧΕΣΕΙΣ

ΤΑΞΙΚΟΣ ΑΓΩΝΑΣ ΓΙΑ ΓΗ ΚΑΙ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ

ΕλευθεριακΗ ΣυνδικαλιστικΗ Ενωση