Στην μνήμη των ανθρώπων που έχασαν τη ζωή τους σε εργατικά ατυχήματα και λόγω επαγγελματικών ασθένειών είναι αφιερωμένη η σημερινή “Παγκόσμια Μέρα για την Υγεία και της Ασφάλεια στην Εργασία”. Το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο και συγκεκριμένα το Δίκτυο Εκπαιδευτών Γενικής Ασφάλειας Κλινικής Άσκησης στην πρωτοβάθμια φροντίδα Υγείας και τη Γενική Ιατρική του Τμήματος Ιατρικής διοργάνωσαν σήμερα ημερίδα με θέμα “Υγεία και Ασφάλεια στο Χώρο Εργασίας της Πρωτοβάθμιας Υγείας”.

Το πρόβλημα στην χώρα μας σχετικά με το ζήτημα αυτό είναι τα κρυμμένα εργατικά ατυχήματα αυτά δηλαδή που δεν δηλώνονται αλλά και η απουσία φορέα καταγραφής και άρα η απουσία τεκμηριωμένων στοιχείων σχετικά με τις επαγγελματικές νόσους. Μάλιστα, σύμφωνα με τον Αντώνη Ταργουτζίδη , συντονιστή στο παραρτηματος Θεσσαλονίκης του Ελληνικού Ινστιτούτου Υγιεινής και Ασφάλειας της Εργασίας (ΕΛΙΝΥΑΕ) τα στοιχεία του ΙΚΑ και της Επιθεώρησης Εργασίας σχετικά με τα ατυχήματα είναι μικρότερα από αυτά της Eurostar καθώς το ΙΚΑ και οι Επιθεωρήσεις Εργασίας αναλύουν στοιχεία μόνο των ασφαλισμένων εργαζομένων.

Στην Ελλάδα είχαμε 13.500 ατυχήματα από το 2010 μέχρι το 2012 ενώ προ κρίσης τα ατυχήματα ήταν περισσότερα και ανέρχονταν στα 25.000. Αυτό οφείλεται σύμφωνα με τον ίδιο, στην ύφεση και στη μείωση της απασχόλης η οποία όμως οδηγεί παράλληλα και στην μειωμένη καταγραφή των ατυχημάτων λόγω της μη δηλωσής τους υπό τον φόβο της ανεργίας.

Ο κλάδος από τον οποίο προέρχονταν τα περισσότερα εργατικά ατυχήματα στην Ελλάδα τα προηγούμενα χρόνια ήταν οι κατασκευές. Συγκεκριμένα το 10%-12% των ατυχημάτων και το 40% των θανάτων από εργατικά ατυχήματα προέρχονταν από τον κλάδο της οικοδομής.

Δεν αναγνωρίζεται η επαγγελματική νόσος

Απογοητευτική είναι κατάσταση αναφορικά με την παντελή απουσία συστήματος καταγραφής επαγγελματικών ασθενειών και τη μη ύπαρξη φορέα ασφάλισης επαγγελματικού κινδύνου. Έτσι τα στοιχεία για τα θύματα των επαγγελματικών νόσων είναι μηδαμινά. Ακόμη όμως και αν ένας εργαζόμενος δηλώσει την πάθηση του αυτή θα αναγνωριστεί ως κοινή νόσος και όχι ως επαγγελματική.

Σύμφωνα με τον ίδιο, οι συνθήκες εργασίας είναι υπεύθυνες για περισσότερα από 1 στα 5 προβλήματα υγείας και μάλιστα σε νέους ανθρώπους στους οποίους ποσοστιαία σημειώνονται και τα περισσότερα εργατικά ατυχήματα.

Τα εργατικά ατυχήματα και οι επαγγελματικές νόσοι αποτελούν ζητήματα δικαιοσύνης (κατά πόσο δηλαδή ο εργαζόμενος γνωρίζει αν οι συνθήκες στις οποίες εργάζεται προκαλούν ασθένειες, αν είναι δική του επιλογή ή αν δεν είχε άλλη κ.α.), τραγικότητας αλλά και ηλικίας λόγω του ότι τα περισσότερα θύματα είναι νέοι άνθρωποι.

Στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης υπάρχει ξεχωριστός ασφαλιστικός φορέας για τα ατυχήματα και τις επαγγελματικές νόσους. Στην Ελλάδα σύμφωνα με τον κο Ταργουτζίδη θα έπρεπε να δημιουργηθεί αντίστοιχος φορέας που να ορίζει τις επικίνδυνες εργασίες και τις αντίστοιχες επιχειρήσεις αυξάνοντας την ασφαλιστική εισφορά των εργοδοτών.

Εργατικά εγκλήματα όχι ατυχήματα

Η απουσία Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας στην Ελλάδα συνδέεται άμεσα με το ζήτημα των εργατικών ατυχημάτων και των επαγγελματικών νόσων.

Μιλώντας για την σύνδεση αυτή ο Α. Μπένος, καθηγητής κοινωνικής Ιατρικής τόνισε πως δεν έχουμε να κάνουμε με εργατικά ατυχήματα αλλά με προσχεδιασμένα εγκλήματα τα οποία έχουν να κάνουν με την εργασία δηλαδή με μια δεδομένη διαδικασία.

Έτησίως έχουμε 2 εκ. θανάτους στον κόσμο σχετιζόμενους με την εργασία και ο αριθμός αυτός συνιστά και πάλι μια υποεκτίμηση της πραγματικότητας των συμβάντων λόγω της μη δήλωσής τους από τους εργοδότες και τους εργαζόμενους. Να σημειωθεί ότι στην Ευρώπη 100.000 άνθρωποι πέθαναν από καρκίνο λόγω των εργασιακών συνθηκών.

Είναι προφανές ότι υπάρχει δυνατότητα πρόληψης μέσω θέσπισης κανόνων υγιεινής και ασφάλειας για οποιαδήποτε εργασιακή διαδικασία, κανόνες που δεν μπαίνουν σε εφαρμογή λόγω της επιδίωξης απόλυτου κέρδους απ’τους εργοδότες.

Ο καρκίνος λόγω έκθεσης σε διάφορα ορυκτά, βαρεά μέταλλα και χημικά έχει ήδη κατοχυρωθεί από την ΠΟΥ.

Πρόβλημα στην έρευνα αποτελεί ο χρόνος καθώς πολλές ασθένειε ς εκδηλώνονται μετά από μεγάλο χρονικό διάστημα και για τον λόγο αυτό υπάρχει δυσκολία συσχέτισης με την εργασία.

Ο Αλ. Μπένος αναφέρθηκε στο παράδειγμα των εξορύξεων χρυσού όπου τα πρώτα θύματα είναι οι ίδιοι οι εργαζόμενοι ενώ παράλληλα διέψευσε την θεωρία των ορίων στην έκθεση τονίζοντας πως για τις καρκινογενέσεις δεν υπάρχουν όρια έκθεσης π.χ. σε αρσενικό ή (σε άλλους κλάδους) σε αμίαντο.

Αντίφαση αποτελεί και το γεγονός ότι οι γιατροί εργασίας πληρώνονταν από τους εργοδότες αντιμετωπίζοντας προφανή διλήμματα στην ανίχνευση και συσχέτιση της εργασίας με τις επαγγελματικές νόσους.

Τέλος σημείωσε ότι οι γιατροί εργασίας πρέπει να αποτελούν κομμάτι της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, δηλαδή πρέπει να δημιουργηθεί Τμήμα Υγείας και Ασφάλειας στην Εργασία όπου οι εκάστοτε γιατροί θα ασχολούνται με την Υγεία όλων των εργαζόμενων ανα περιοχή.

Τραγικά τα στοιχεία που δίνει η Eurostar

Τα στοιχεία που δίνει η Eurostat, τα οποία αναφέρονται μέχρι το 2007 είναι τα εξή::

– το 2007, για το οποίο είναι διαθέσιμα συγκριτικά στατιστικά στοιχεία για την Ευρωπαϊκή Ένωση των 27, 6,9 εκατομμύρια άνθρωποι υπέστησαν ένα ή περισσότερα ατυχήματα στους χώρους εργασίας

– κάθε 3,5 λεπτά σημειώνεται ένας θάνατος στην Ε.Ε. λόγω ατυχημάτων ή ασθένειας που σχετίζεται με τις συνθήκες του εργασιακού περιβάλλοντος

– το 25% των εργαζομένων έχει δηλώσει ότι η εργασία του έχει ως επί το πλείστον αρνητικό αντίκτυπο στην υγεία του

– μεταξύ του 1999 και του 2007 η Ε.Ε. βελτίωσε την ασφάλεια στους χώρους εργασίας, καθώς τα θανατηφόρα ατυχήματα μειώθηκαν στην Ε.Ε. των 15, ενώ η ασφάλεια στο εργασιακό περιβάλλον βελτιώθηκε ακόμα πιο δραστικά όσον αφορά στα μη θανατηφόρα εργατικά ατυχήματα, τα οποία κατέγραψαν δραματική μείωση

– παρά τα ενθαρρυντικά αυτά νέα, οι ασθένειες που σχετίζονται με την εργασία και οι οποίες εκδηλώνονται ύστερα από μεγάλο χρονικό διάστημα σαφώς παρουσιάζουν ανοδική πορεία.

Το Υπουργείο Εργασίας Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, αναγνωρίζοντας τη σπουδαιότητα της ανάδειξης των θεμάτων ασφάλειας και υγείας στην εργασία, έχει προγραμματίσει μια σειρά από δράσεις με αφορμή την Ημέρα που θα συμβάλλουν κυρίως στην ευαισθητοποίηση για το ευρύ κοινό στο ζήτημα, αλλά και την έναρξη της συζήτησης για την ύπαρξη πρόληψης στο ζήτημα των εργατικών ατυχημάτων και των επαγγελματικών νόσων.
Σταυρούλα Πουλημένη