Οι ανθρώπινοι «ζωολογικοί» κήποι, που ονομάζονταν επίσης «εθνολογικές εκθέσεις» ή «Negro Villages», ήταν χώροι (περιφραγμένα θεματικά πάρκα) στα οποία εκθέτονταν δημόσια ζωντανοί άνθρωποι τον 180, τον 19ο και στις αρχές του 20ου αιώνα. Αυτό συνέβαινε ώστε οι «πολιτισμένοι» Ευρωπαίοι να δείξουν και να τονίσουν τις πολιτιστικές διαφορές μεταξύ εκείνων δηλαδή του δυτικού πολιτισμού και των μη ευρωπαϊκών λαών. Όπως ήταν επόμενο αυτά τα θεματικά πάρκα χρησιμοποιήθηκαν συχνά ή μόνο για ρατσιστικούς σκοπούς και για να επιβεβαιώσουν έτσι την θεωρία του Δαρβίνου.

Ανθρώπινους ζωολογικούς κήπους βρίσκουμε στη Νέα Υόρκη, το Λονδίνο, τη Βαρσοβία, τη Βαρκελώνη, το Αμβούργο και άλλες πόλεις σε όλο τον κόσμο. Ένα «Negro Village» ήταν ο πόλος έλξης για τους παριζιάνους το 1889. Πάνω από 28 εκατομμύρια τον επισκέφτηκαν.

Τους Αφρικανούς τους φωτογράφιζαν δίπλα σε πιθήκους και χιμπατζήδες για να δείξουν στους επισκέπτες, ότι ήταν πιο «συγγενείς» με τα ζώα παρά με τον άνθρωπο. Το 1860, ο Ζωολογικός Κήπος του Παρισιού περιελάμβανε και αιχμάλωτους Ζουλού, Σενεγαλέζους και μαύρους από την Γκαμπόν. Το 1878 στον Ζωολογικό Κήπο του Βερολίνου βρίσκονταν Λάπωνες και Πυγμαίοι.

Το ίδιο έτος, ένας περιοδεύων ζωολογικός κήπος περιέφερε στη Γερμανία Νούβιους, Λάπωνες, Εσκιμώους, Καλμούχους, βουδιστές μοναχούς, Σουδανούς και Ινδιάνους, τους οποίους μάλιστα παρουσίαζε ως εξωτικά είδη. Ευτυχώς το αίσχος αυτό σταμάτησε στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όχι όμως και για τα ζώα.

Για τα ζώα το μαρτύριο συνεχίζεται…

Η αιχμαλωσία ζώων έχει τις ρίζες της στους αρχαίους χρόνους. Το πρώτο θηριοτροφείο θεμελιώθηκε την εποχή των φαραώ, από γυναίκα φαραώ. Αλλού αναφέρεται, ότι πρώτος ο Μέγας Αλέξανδρος δημιούργησε θηριοτροφείο στη Βαβυλώνα, κι αλλού ότι ο πρώτος ζωολογικός κήπος ανήκε στην αρχαία Κίνα.

Τα περιοδεύοντα θηριοτροφεία εμφανίστηκαν στην Ευρώπη ήδη από τα τέλη του 18ου αιώνα. Ήταν οι πρόδρομοι των σύγχρονων τσίρκο, τα οποία συνήθως συμπεριλάμβαναν όχι μόνο την έκθεση ζώων, αλλά και πρωτόγονων ανθρώπινων φυλών, καθώς και εκθέσεις ανθρώπων με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά (Freakshows).

Στους νεότερους χρόνους, στις περισσότερες πρωτεύουσες και μεγαλουπόλεις υπήρχαν ζωολογικοί κήποι με μεγάλους αριθμούς άγριων ζώων. Σήμερα τα ζωολογικά πάρκα, δεν έχουν καμιά σχέση με τα κολαστήρια των ζωολογικών κήπων τού χθες. Όμως για τα ζώα δεν αλλάζει τίποτε, αφού γεννιούνται και πεθαίνουν ως ζωντανά μουσειακά εκθέματα, αιχμάλωτα στα χέρια των ανθρώπων.

Σήμερα πλέον, οι ζωολογικοί κήποι έχουν πάψει να εκθέτουν μέλη του δικού μας είδους σε κλουβιά, αλλά συνεχίζεται η σύλληψη άλλων ζώων, η φυλάκισή τους, ο «εγκλιματισμός» τους και η χρήση τους για λόγους ψυχαγωγίας ή απλώς για την ικανοποίηση της ανθρώπινης περιέργειας. Στη νέα ηθική που εδραιώνεται στις μέρες μας, τα ζωολογικά πάρκα δεν έχουν καμιά θέση.

Αλμπερτ Σβάιτσερ: «Ποτέ δεν πάω σε ζωολογικό κήπο, γιατί δεν αντέχω τη λυπηρή εικόνα των ζώων σε αιχμαλωσία».

Πηγές:
– Ρόζα Μηνακούλη, περιοδικό «Γεωτρόπιο» τεύχος 418 Σαββατιάτικης Ελευθεροτυπίας, 19 Απριλίου 2008
– Άρθρο «Ο Κήπος των Ζώων» σελ. 18-24

Πηγή: Ζωολογικοί κήποι με ανθρώπους; Φυσικά και υπήρξαν! | www.zoosos.gr