Το βασικό ερώτημα που απασχολεί τις δικαστικές αρχές είναι ο ακριβής χαρακτήρας της οργάνωσης Χρυσή Αυγή. Ενώ υπάρχει πληθώρα εγκληματικών ενεργειών στις οποίες εμπλέκονται τα Τάγματα Εφόδου της οργάνωσης, η ηγεσία της επιχειρεί να αποσείσει τις ευθύνες της και να τις μεταβιβάσει στα απλά μέλη.
Απάντηση στο ερώτημα αυτό δίνει το ίδιο το καταστατικό της Χρυσής Αυγής. Πρόκειται για ένα πραγματικό ντοκουμέντο, από το οποίο προκύπτουν τόσο η στρατιωτική ιεραρχία της οργάνωσης όσο και το γεγονός ότι όλες οι αποφάσεις λαμβάνονται από ένα αυστηρά συγκεντρωτικό σχήμα, με κορυφή τον ίδιο τον Αρχηγό, δηλαδή τον Νίκο Μιχαλολιάκο.
Πρόκειται για ένα εσωτερικό έγγραφο της οργάνωσης, πολυγραφημένο σε μικρό σχήμα. Έχει συνταχθεί το 1987. Το καταστατικό είναι σφραγισμένο με το έμβλημα της οργάνωσης, σε κόκκινο χρώμα. Είναι το ρουνικό σύμβολο Wolfsangel (λυκοπαγίδα), το οποίο έφερε η 4η Τεθωρακισμένη Ταξιαρχία των SS, εκείνη που ευθύνεται για τις σφαγές στην Κλεισούρα και το Δίστομο.
Τα δύο σκέλη
Το καταστατικό διαχωρίζει τους δύο κλάδους της οργάνωσης. Από τη μια υπάρχει η Χρυσή Αυγή ως κίνηση «για την έρευνα και τις προοπτικές της ευρωπαϊκής πολιτιστικής δημιουργίας […] υπό το πρίσμα της κοσμοθεωρίας και της βιοθεωρίας του εθνικοσοσιαλισμού». Από την άλλη υπάρχει η «πολιτική έκφραση» της οργάνωσης, δηλαδή ο Λαϊκός Σύνδεσμος, ο οποίος «δραστηριοποιείται προς την κατεύθυνση της ιδεολογικής διαφωτίσεως και της πολιτικής οργανώσεως της σύγχρονης ελληνικής κοινωνίας σύμφωνα με τις αρχές του εθνικοσοσιαλισμού και είναι επιφορτισμένος με τη διεξαγωγή του αντίστοιχου πολιτικού αγώνα».
Η δομή της οργάνωσης είναι εξαιρετικά πολύπλοκη, με έξι διευθύνσεις, που κι αυτές υποδιαιρούνται σε τμήματα «αναλόγως των υφισταμένων δραστηριοτήτων». Σημειώνουμε τα τμήματα «Φυλετικών Ερευνών», «Εκπαιδεύσεως Μελών» και «Οργανώσεως Πυρήνων Αμύνης».
Όσο για τα μέλη της οργάνωσης, αυτά κατατάσσονται σύμφωνα με μια «οργανωτική» και μια «διοικητική» ιεραρχία, οι οποίες δεν συμπίπτουν, εφόσον η πρώτη είναι η τυπική ιεραρχία, ενώ πάνω στη δεύτερη «εδράζεται η αγωνιστική δράση της Χρυσής Αυγής». Ανώτερη είναι η διοικητική ιεραρχία διότι έχει σχέση «με το βαθμό αφομοιώσεως της εθνικοσοσιαλιστικής ιδεολογίας από κάθε μέλος καθώς και με τους αγώνες του για τη διάδοση και επικράτησή της».
Οι βαθμίδες διοικητικής ιεραρχίας κατά ανιούσα κλίμακα είναι: Φαλαγγίτης, Λοχίτης, Πυρηνάρχης, Ομαδάρχης, Τομεάρχης, Φαλαγγάρχης. Είναι σαφές ότι η «διοικητική» ιεραρχία συμπίπτει με τη στρατιωτική δομή που απαιτεί η δράση του Λαϊκού Συνδέσμου, ενώ η «οργανωτική» περιορίζεται στις απλές προπαγανδιστικές δραστηριότητες της οργάνωσης. Η «διοικητική» δομή δεν είναι δηλαδή τίποτα άλλο από αυτό που έχουμε δει να δρα με τη μορφή των Ταγμάτων Εφόδου.
Η Αρχή του Αρχηγού
Τα πράγματα απλουστεύουν όταν αναφέρονται στον Αρχηγό, ο οποίος «είναι ο Ανώτατος Ηγέτης της Χρυσής Αυγής. Προΐσταται του Κεντρικού Συμβουλίου χωρίς να μετέχει σ’ αυτό. Δεν δεσμεύεται κατά τη λήψη των τελικών αποφάσεων από τη γνώμη των μελών του Κεντρικού Συμβουλίου, την οποία αποδέχεται κατά βούλησιν [sic]. Έχει την απόλυτη ευθύνη των τελικών αποφάσεων». Συμπερασματικά, «το πρόσωπο του Αρχηγού είναι απολύτως απαραβίαστο». Βέβαια, προβλέπεται ακόμα και ανάκληση του Αρχηγού, μόνο που γι’ αυτό απαιτείται η ομόφωνη απόφαση του Κεντρικού Συμβουλίου. Λίγο δύσκολο να συμβεί αυτό, εφόσον από τα 7 μέλη του Κεντρικού Συμβουλίου τα 4 ορίζονται με απόφαση του Αρχηγού.
Το καταστατικό περιλαμβάνει και ειδικό κεφάλαιο για να εξηγήσει την «Αρχή του Αρχηγού». Η μεταφορά αυτή στα καθ’ ημάς του χιτλερικού Führerprinzip έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον:
«Εμείς οι Έλληνες εθνικοσοσιαλιστές της Χρυσής Αυγής εξάπτοντας την ευθύνη και το καθήκον μας [sic] πάνω από το κοινό μέτρο, παραμένουμε υπέροχα πιστοί στη μόνη άφθαρτη κι ακατάλυτη από την παρακμή των καιρών Αρχή, την Αρχή του Αρχηγού.
Ο εθνικοσοσιαλιστής Αρχηγός δεν είναι ο εκλεκτός της ολιγαρχίας του πλούτου ή του κόμματος που κολακεύοντας τις ταπεινές κι ιδιοτελείς ορέξεις της μάζας ή έρποντας γλοιωδώς στα σκονισμένα σκαλοπάτια της κομματικής ιεραρχίας βολεύθηκε στο θώκο της εξουσίας.
Ο εθνικοσοσιαλιστής Αρχηγός είναι η ενσάρκωση της ίδιας της ιστορικής συνείδησης της Λαϊκής κοινότητας, ο αξιότερος όλων των αγωνιστών της που με την ενορατική διαύγεια, το πνεύμα θυσίας και το αίσθημα ευθύνης που τον διέπουν αναλαμβάνει να την οδηγήσει στο πολιτιστικό της πεπρωμένο.
Ο εθνικοσοσιαλιστής Αρχηγός είναι ο εκλεκτός ταγός που αναδεικνύεται και καταξιώνεται στην πρωτοπορία του αγώνα, ο παράκλητος που ενσαρκώνει τη μυστική φωνή του Αίματος, ο διερμηνευτής των κρυφών ελπίδων, των βαθύτερων πόθων και των μυστικών ψιθύρων του απλού λαού, ο υπέροχος απλοποιητής της θεωρίας και ο εξαγνιστής της πράξεως. Είναι ο ηγέτης που στο πρόσωπό του συμβάλλουν όλες οι λαϊκές αρετές, αλλά και η συνισταμένη ενιαία βούληση του έθνους.
Ο εθνικοσοσιαλιστής Αρχηγός είναι ο κατεξοχήν Λαϊκός Ηγέτης. Οχι μόνο γιατί με το παράδειγμα της δράσεώς του εμπνέει και καθοδηγεί τον λαό και τους συναγωνιστές του, αλλά κυρίως γιατί αυτοί αποτελούν τη μοναδική πηγή της δικής του εμπνεύσεως. Στην εκλεκτή προσωπικότητά του ανακλώνται οι προσωπικότητες όλων των συντρόφων του και η μεταξύ τους σχέση είναι ακατάλυτη.
Ο εθνικοσοσιαλιστής Αρχηγός δεν ίσταται πάνω ή δίπλα στο λαό, δεν βρίσκεται μέσα στο λαό, είναι ο ίδιος ο Λαός, που έχει συνειδητοποιήσει το ιστορικό του πεπρωμένο, είναι η ιστορική του ταυτότητα.
Όπως οι χιλιάδες παραπόταμοι αντλώντας από τις πηγές συγκλίνουν και συμβάλλουν στη δημιουργία της κοίτης του μεγάλου ποταμού, έτσι και οι επί μέρους λαϊκές δυνάμεις, αντλώντας την άφθαρτή του ζωτικότητα από τις πολιτιστικές τους καταβολές, συγκλίνουν και συμβάλλουν στο πρόσωπο του Αρχηγού. Αν οι θρύλοι και οι λαϊκές παραδόσεις είναι οι ρίζες του δένδρου της πολιτιστικής δημιουργίας που χάνονται στο ιστορικό μας παρελθόν, αν ο κορμός του δένδρου είναι ο ίδιος ο λαός στην ιστορική του διαδρομή και κλάδοι του οι εθνικοί και λαϊκοί αγώνες, ο Αρχηγός είναι η Γονιμοποιός Αρχή, που μέσα από την Ανοιξη των Ανθών, δηλαδή των εκλεκτών αγωνιστών, γεννά τους καρπούς της νέας πολιτιστικής συγκομιδής».
Σ’ αυτό το πνεύμα συνεχίζεται η εξύμνηση του Αρχηγού με κατακλείδα την ανοιχτή αναφορά στον ναζισμό:
«Για μας τους Έλληνες εθνικοσοσιαλιστές δεν υπήρξε ποτέ κανένα δίλημμα, ο δημοκρατικός τρόπος διακυβερνήσεως, ο βασιζόμενος στην τυχάρπαστη πλειοψηφία των πολλών, δεν είχε θέση στο κίνημά μας. Είχαμε όμως κι άλλους λόγους, πέρα από τα δεινά της δημοκρατίας, για να υποστηρίζουμε άλλες μορφές διακυβερνήσεως. Πλάι στα σκωληκόβρωτα ερείπια των δημοκρατικών κρατών βλέπαμε να φαντάζουν επιβλητικά τα οικοδομήματα των εθνών που είχαν την τύχη να οδηγούνται από μια ηγετική φυσιογνωμία. Η Γερμανία του Χίτλερ είναι φυσικά το λαμπρότερο απ’ αυτά αλλά όχι και το μοναδικό. Έτσι η επιλογή μας είναι ξεκάθαρη. Πιστεύουμε στην Αρχή του Αρχηγού ως θεμέλιο πολιτειακής νομιμότητας. […] Θέλουμε η πηγή της πολιτειακής μας νομιμότητας να είναι ζώσα, να έχει σάρκα και οστά, να είναι η ενανθρωπισμένη υπόσταση αυτών των ακαταλύτων αξιών του πολιτισμού μας, ο άγρυπνος φρουρός τους, ο διερμηνευτής της μυστικής φωνής του Αίματός μας, ο ενσαρκωτής των οραμάτων της Λαϊκής μας κοινότητας να είναι ένας από εμάς, ο πρώτος από εμάς, εκείνος που είμαστε εμείς, να είναι ο Αρχηγός. […] Η Αρχή του Αρχηγού ως ανώτατη αρχή και η αυστηρή ιεραρχική δομή και οργάνωση διέπει λοιπόν απαρέγκλιτα την εθνικοσοσιαλιστική μας κοινότητα, τη Χρυσή Αυγή, και θα καθορίσει αύριο το περίγραμμα της Νέας Ευρωπαϊκής εθνικοσοσιαλιστικής Πολιτείας».
Ο χαιρετισμός και οι στολές
Την ίδια περίοδο συντάχθηκε και ο «Εσωτερικός Κώδικας» της οργάνωσης, με τον «Κώδικα Τιμής» και το «Εθνικοσοσιαλιστικό Τυπικό». Στα άρθρα 22-24 του Κώδικα ορίζονται τα του χαιρετισμού των μελών:
«Ο Εθνικοσοσιαλιστικός Χαιρετισμός κατά την είσοδο και την έξοδο από τα γραφεία είναι υποχρεωτικός. Ο χαιρετισμός αποδίδεται με σφρίγος και ζωηρότητα όπως αρμόζει στην Εθνικοσοσιαλιστική Τάξη και δεν επιτρέπεται να είναι νωθρός και χαλαρός. Τον χαιρετισμό ανταποδίδει υποχρεωτικά το υπεύθυνο όργανο υπηρεσίας. Υποχρεωτικός είναι επίσης ο χαιρετισμός προς τον ομιλητή μετά το πέρας της ομιλίας. Ο χαιρετισμός αυτός είναι απόδοση τιμής προς τους απανταχού του χώρου και του χρόνου αγωνιστές του τρόπου ζωής που προάγει ο Εθνικοσοσιαλισμός. Επιβάλλεται εντός των γραφείων ο σεβασμός και η απότιση τιμής στους τύπους και τα σύμβολα του Εθνικοσοσιαλισμού».
Όσο για την αμφίεση και την εν γένει εμφάνιση των μελών εντός των γραφείων, πρέπει να είναι «λιτή, ευπρεπής, σοβαρή και πειθαρχημένη κατά τα εθνικοσοσιαλιστικά πρότυπα» (άρθρο 27).
Εκτός των γραφείων «επιβάλλεται αμφίεση που φανερώνει αγωνιστικό ήθος. Σαν τέτοια προτείνεται η ακόλουθη: χακί ή φαιό πουκάμισο, μαύρο ή χακί παντελόνι, μαύρο ή χακί χιτώνιο, αρβύλες ή μπότες. Την αμφίεση συμπληρώνει γραβάτα και μικρό εθνικοσοσιαλιστικό σύμβολο ελευθέρας επιλογής» (άρθρο 28).
Και όπως είναι φυσικό, «απαγορεύεται εντός των γραφείων η ελευθεριάζουσα και αναρχούμενη εμφάνιση: απεριποίητα και μακριά μαλλιά και μούσια, ακατάστατη και έξαλλη αμφίεση, κάπνισμα, διότι αποτελεί δείγμα του ανεύθυνου και ασύδοτου τρόπου ζωής που δεσπόζει σήμερα στην κοινωνία μας και τον οποίο το εθνικοσοσιαλιστικό ήθος πολεμά αμείλικτα» (άρθρο 29).
Και η κορωνίδα: «Το δίπτυχο προς το οποίο ένας εθνικοσοσιαλιστής μένει απαρασάλευτα προσηλωμένος μέχρι θανάτου είναι το φυλετικό – ηθικό δίπολο: αίμα-τιμή».
Τα στοιχεία που περιέχονται στο καταστατικό είναι συντριπτικά. Τεκμηριώνονται ο στρατιωτικός χαρακτήρας της οργάνωσης, η μυστική ξεχωριστή δομή των Ταγμάτων Εφόδου, η παντοδυναμία του Αρχηγού και ο απόλυτος έλεγχος των «κατωτέρων» από τους «ανώτερους».
Βουλευτές της Χρυσής Αυγής, ανάμεσα στους οποίους και ο επικεφαλής της Νίκος Μιχαλολιάκος, συνελήφθησαν στο πλαίσιο αστυνομικής επιχείρησης.
