Μετά την κατάργηση των συλλογικών συμβάσεων εργασίας, την πτώση του κατώτατου μισθού στα 550 ευρώ (μικτά), τα 5μηνα προγράμματα εκμετάλλευσης των ανέργων και γενικότερα το κουρέλιασμα των όποιων εργασιακών κεκτημένων, παρακολουθούμε εδώ και αρκετούς μήνες την προσπάθεια κράτους-τρόικας-αφεντικών για την επιβολή απελευθερωμένων ωραρίων και την κατάργηση της Κυριακάτικης αργίας. Οι 52 Κυριακές δεν τους έκατσαν προς το παρόν, μετά την απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας, και τώρα επιδιώκουν να «σταθεροποιήσουν» το άνοιγμα των καταστημάτων για 7 Κυριακές το χρόνο.

Το δικό μας σχόλιο πάνω στο ζήτημα της Κυριακάτικης αργίας γίνεται από μία οπτική γωνία περισσότερο «ιστορική». Πολλές φορές μιλάμε για «επιστροφή στον εργασιακό μεσαίωνα» όσον αφορά τα διευρυμένα ωράρια ή τη δουλειά την Κυριακή, και ίσως πολλοί να θεωρούν κάπως υπερβολική αυτή τη φράση. Η ιστορική πραγματικότητα όμως έρχεται μάλλον να την επιβεβαιώσει με μια κάποια δόση ειρωνείας. Συγκεκριμένα, η πρώτη φορά στην ιστορία του ανεξάρτητου Ελληνικού κράτους που ζητήθηκε από εργαζόμενους επισήμως η απαγόρευση της Κυριακάτικης εργασίας ήταν το 1879! Επρόκειτο για μια μεγάλη απεργία εργατών βυρσοδεψείων στη Σύρο, οι οποίοι ξεζουμισμένοι από τα 14ωρα/15ωρα δουλειάς την ημέρα, διεκδικούσαν μεταξύ άλλων μια αργία στο τέλος της εβδομάδας. Αυτό που ίσχυε μέχρι τότε, ήταν η λεγόμενη αγγαρεία της Κυριακής, κατά την οποία οι εργάτες ήταν υποχρεωμένοι να δουλεύουν την Κυριακή απλήρωτα δίωρα για τον εργοδότη τους. Ας σημειωθεί, πως ο θεσμός της αγγαρείας αποτελούσε ουσιαστικά απομεινάρι της δουλοπαροικίας/φεουδαρχίας!

Ήταν μετά από 31 χρόνια, το 1910, που η Κυριακή θεσπίστηκε ως αργία, μαζί με τους πρώτους εργατικούς νόμους. Εργατικοί νόμοι οι οποίοι ήταν το αποτέλεσμα αιματηρότατων κυριολεκτικά αγώνων ανάμεσα στη νεοδημιουργηθείσα εργατική τάξη και την αστική τάξη της εποχής. Δεν είναι λοιπόν τυχαίο που οι τότε εμποροϋπάλληλοι, ή οι τυπογράφοι υποδέχτηκαν με αληθινό ενθουσιασμό το νόμο περί αργίας της Κυριακής. Αυτές οι κατηγορίες εργαζομένων και πολλές άλλες δούλευαν για ψίχουλα, κάτω από άθλιες συνθήκες, όρθιοι και υποσιτισμένοι, σε άσχημους εργασιακούς χώρους (σε πολλές περιπτώσεις σε τρώγλες), αναπνέοντας δηλητηριώδη αέρια, με ωράρια εργασίας 10 ή 12 ωρών. Η Κυριακή ήταν πλέον μια ημέρα αφιερωμένη στην ανάπαυση, απαλλαγμένη από την εξάντληση της εβδομάδας, κατά την οποία μπορούσαν οι ίδιοι να αυτοδιαχειριστούν το σώμα, το νου και τον ελεύθερό χρόνο τους.

Είναι βέβαια σημαντικό να θυμόμαστε, ότι οι άθλιες εκείνες συνθήκες εργασίας δεν καλυτέρεψαν εξαιτίας της νομοθεσίας καθεαυτής. Οι πρόνοιες της εργατικής νομοθεσίας ήταν αποτέλεσμα των αδιάκοπων ταξικών αγώνων και της πάλης των εργατών. Η εργατική πάλη αυτοοργανώθηκε μέσα από την αλληλεγγύη και τη συλλογικότητα. Οι εργατικοί αγώνες ξεσπούσαν αυθόρμητα από τη βάση των εργατών και για τα συμφέροντα της βάσης των εργατών. Οι κάθε λογής εργατοπατέρες και πολιτικάντηδες, ακόμη και όταν κατάφερναν να παρεισφρήσουν στους εργατικούς αγώνες, θεωρούνταν ξένο σώμα. Όσο μακρινά και αν φαντάζουν όλα αυτά έναν αιώνα μετά, κάτι μπορούν να μας διδάξουν.

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΚΗ ΣΥΝΔΙΚΑΛΙΣΤΙΚΗ ΕΝΩΣΗ (ΕΣΕ) Αθήνας