ικρό ζαπατιστικό σχολείο (μέρα πρώτη): η ζαπατιστική αυτονομία
“Μικρό ζαπατιστικό σχολείο. Η ελευθερία σύμφωνα με τους και τις ζαπατίστας”. Και μέσα στον πίνανα: “καλώς ήρθατε στο μάθημα. EZLN”
Σε μια αίθουσα από adobe (πλίνθους) με διακόσμηση μπλε, κόκκινων, κίτρινων και άσπρων καλαμποκιών, λουλούδια χαμομηλιού, τη μεξικανική και τη ζαπατιστική σημαία, πίσω από ένα τραπέζι καλυμμένο από paliacate (το παραδοσιακό μαντήλι των ιθαγενών της Τσιάπας με το οποίο καλύπτουν τα πρόσωπά τους οι βάσεις στήριξης των ζαπατίστας) και την εικόνα που σχεδιάστηκε ειδικά για το μικρό ζαπατιστικό σχολείο, άρχισε χτες το μάθημα που έδωσαν τρεις άντρες και τρεις γυναίκες ζαπατίστας με το γενικό τίτλο “Η ελευθερία σύμφωνα με τους και τις ζαπατίστας”. Τα μαθήματα θα ολοκληρωθούν στις 16 Αυγούστου και πραγματοποιούνται στα πέντε ζαπατιστικά καρακόλ (διαχειριστικά κέντρα). Ωστόσο υπήρξε πρόβλεψη για ειδική απευθείας μετάδοση των μαθημάτων μέσω διαδικτύου στις 2 το μεσημέρι και στις 9 ώρα Μεξικού (22:00 και 5 το πρωί αντίστοιχα ώρα Ελλάδας) από το CIdeCi (το Πανεπιστήμιο της Γης) που βρίσκεται λίγο έξω από το Σαν Κριστόμπαλ δε λας Κάσας. Οι ενδιαφερόμενοι έπρεπε να στείλουν μια φόρμα σε ένα συγκεκριμένο mail και τους δινόταν ένα password για να μπορούν να παρακολουθήσουν τις συνεδρίες. Το μάθημα διήρκησε λίγο παραπάνω από δυο ώρες και ακολουθούσαν ερωτήσεις μέσω chat.
Το χτεσινό μάθημα ήταν αφιερωμένο στη ζαπατιστική αυτονομία, το σημερινό θα έχει θέμα τη διακυβέρνηση των γυναικών, και τα επόμενα θα έχουν θέμα την αντίσταση, τη δικαιοσύνη, την οικονομία και τη δημοκρατία.
Όπως είπαν οι δάσκαλοί μας, πολλοί λαοί στον κόσμο έχουν ως όνειρο την αυτονομία. Εκείνοι, οι ζαπατίστας, ζουν την αυτονομία, την οικοδομούν κάθε μέρα, κι έχουν ως όνειρο αυτό να μπορεί να γίνει εφικτό και σε άλλα μέρη του κόσμου. Γι’ αυτό το λόγο, στα 10 χρόνια από την επέτειο των καρακόλ (εδώ μπορείτε να δείτε φωτογραφίες από τη γιορτή για την επέτειο, που προηγήθηκε των εργασιών του σχολείου) και στα 20 χρόνια από τη ζαπατιστική εξέγερση που θα γιορταστούν το Γενάρη, οι ζαπατίστας αποφάσισαν να μοιραστούν την εμπειρία της αυτονομίας τους. “Όπως το κάναμε εμείς, μπορούν να το κάνουν κι άλλοι”, είπαν χαρακτηριστικά.
οι δάσκαλοι
Το μάθημα άρχισε με μια ιστορική αναδρομή. Η αυτοκυβέρνηση των ιθαγενικών κοινοτήτων διακόπηκε βίαια με την Κατάκτηση [που στην Ευρώπη ονομάζουμε Ανακάλυψη]. Ακολούθησαν 500 χρόνια υπαγωγής. Ο πόλεμος της ανεξαρτησίας το 1810 και η επανάσταση του 1910 έφερε πολλές κατακτήσεις για τους λαούς του Μεξικού που αναιρέθηκαν μετατρεπόμενες σε έλεγχο από το κράτος. Η ίδρυση του EZLN (Ζαπατιστικού Στρατού για την Εθνική Απελευθέρωση) έφερε μια νέα προοπτική στις κοινότητες που πλέον μπορούσαν να ορίσουν την τύχη τους.
Οι δάσκαλοι όρισαν την αυτονομία ως ακριβώς αυτό: τη δυνατότητά τους να αυτοκυβερνώνται, να αποφασίζουν οι ίδιοι τη μορφή της διακυβέρνησης και των ζωών τους, να δυνατότητα διαμόρφωσης ενός πλαισίου όπου η γνώμη του λαού εισακούγεται και οι κυβερνώντες υπηρετούν το λαό.
Η ζαπατιστική αυτονομία διέπεται από εφτά αρχές που συνιστούν τον υπέρτατο οδηγό διακυβέρνησης και καθορίζουν τη σχέση των κάθε φορά κυβερνώντων με το λαό (στα ισπανικά οι αρχές είναι διατυπωμένες με απαρέμφατα, αλλά ελλείψη απαρεμφάτων στη νέα ελληνική τις μεταφράζω σε α΄ πληθυντικό):
- υπακούμε και δεν διατάζουμε
- εκπροσωπούμε και δεν υποκαθιστούμε
- παραμένουμε χαμηλά και δεν κοιτάμε ψηλά (με την έννοια ότι οι αρχές είναι απλές και σκέφτονται το λαό)
- υπηρετούμε και δεν υπηρετούμαστε
- πείθουμε και δεν νικάμε
- οικοδομούμε και δεν καταστρέφουμε
- προτείνουμε και δεν επιβάλλουμε
Το ζαπατιστικό έδαφος είναι χωρισμένο σε πέντε ζώνες, που έχουν ως κέντρα τα πέντε ζαπατιστικά καρακόλ, και έχει τρία επίπεδα διακυβέρνησης:
- το τοπικό, δηλαδή τις κοινότητες
- τους αυτόνομους δήμους που συνενώνουν τις κοινότητες (υπάρχουν και αυτόνομες περιφέρειες που περιλαμβάνουν πολύ απομακρυσμένες κοινότητες)
- τα Συμβούλια Καλής Διακυβέρνησης που εδράζονται στα καρακόλ και συντονίζουν τους δήμους κάθε ζώνης
Κάθε ζώνη έχει διαφορετικούς εσωτερικούς κανονισμούς και νόμους, αλλά όλες διέπονται από τις εφτά ζαπατιστικές αρχές διακυβέρνησης.
τα αιτήματα της ζαπατιστικής εξέγερσης το 1994: “Υγεία, δικαιοσύνη, δημοκρατία, στέγη, ειρήνη, τροφή, ελευθερία, εργασία, επικοινωνία, ανεξαρτησία, πολιτισμός”. Από πάνω, τα πέντε καρακόλ (=σαλιγκάρια) “που κινούνται αργά αλλά προχωρούν”. Πριν την έναρξη της μετάδοσης, στο 15λεπτο διάλειμμα για την αποστολή των ερωτήσεων και μετά τη λήξη της μετάδοσης, υπήρχε μουσική που συνοδευόταν από εναλλασσόμενες εικόνες. Μία ήταν και αυτή
“Ελευθερία είναι η συμμετοχή στις συνελεύσεις, η δυνατότητα να συζητάμε και έπειτα να αποφασίζουμε […] Είναι μια συλλογική ελευθερία που έχουμε κατακτήσει. Μπορούμε να αποφασίζουμε τον τρόπο ζωής μας. Κανένας δεν σκέφτεται για εμάς […] Η συλλογική διακυβέρνηση σκέφτεται αλλά δεν αποφασίζει από μόνη της […] Η υπέρτατη αρχή είναι η συνέλευση”.
Οι δάσκαλοι εξήγησαν τις αρμοδιότητες και τις λειτουργίες κάθε επιπέδου διακυβέρνησης, των επιτροπών και των συνελεύσεων, κάνοντας συνεχώς συγκρίσεις με την κρατική κυβέρνηση.
Όπως είπαν, δεν υπάρχει κάποιο βιβλίο ή κάποιος οδηγός σύμφωνα με τον οποίο οικοδομείται η αυτονομία, αλλά συνιστά ένα καθημερινό χτίσιμο που βασίζεται στην ανάγκη, καθορίζεται “από τον τρόπο που θέλει να διακυβερνηθεί ο λαός”. Οπότε διαφορετικοί λαοί θα βρουν διαφορετικούς τρόπους. Εκείνοι μάς εξήγησαν το δικό τους.
Κάθε κοινότητα έχει τη συνέλευσή της και τον εσωτερικό κανονισμό της. Όλες οι γνώμες ακούγονται και είναι σεβαστές. Αρμοδιότητα των αρχών, που ορίζονται από τη συνέλευση για συγκεκριμένη θητεία, είναι να συνοψίζουν τις προτάσεις που διατυπώνονται στη συνέλευση και “ακούγοντας τη συνέλευση” να φέρνουν μια πρόταση η οποία συζητάται εκ νέου. Η συνέλευση ορίζει τον εκπρόσωπό της στο Δημοτικό Συμβούλιο. Κάθε κοινότητα έχει το σχολείο της και το κέντρο υγείας της που λειτουργεί από μέλη της κοινόητητας που καταρτίζονται για αυτή τη δουλειά.
Η αρμοδιότητες του Δημοτικού Συμβουλίου είναι να ελέγχει το έδαφός του (με την έννοια να γνωρίζει καλά τι συμβαίνει σε αυτό), να ελέγχει τους πόρους του (φυσικούς πόρους και έσοδα) σε συνεργασία με το Συμβούλιο Καλής Διακυβέρνησης, να γνωρίζει τον αριθμό και την κατάσταση του πληθυσμού του δήμου (όπως είπαν, υπάρχει ληξιαρχείο και καθένας έχει την ταυτότητά του), να γνωρίζουν την εργασία των διαφορετικών επιτροπών: εκπαίδευσης, υγείας και αγροοικολογίας, να γνωρίζει πώς προχωρούν οι συλλογικές εργασίες, να ελέγχει (με την έννοια του ελέγχου της κατάστασης και χρήσης) τον εξοπλισμό του δήμου, να παρακολουθεί την πορεία των συνεταιρισμών και των κοινοτικών ραδιοφώνων. [Αν και δεν το ανέφερε η συντρόφισσα που εξήγησε τα επίπεδα διακυβέρνησης, υποθέτω ότι τις ίδιες αρμοδιότητες έχουν και οι αρχές των κοινοτήτων, σε μικρότερη κλίμακα.]
Στα καρακόλ ζουν για κάποιο διάστημα οι εκπρόσωποι των δήμων [θαρρώ εναλλάσσονται ανα δυο βδομάδες]. Εκεί συνεργάζονται με τα Συμβούλια Καλής Διακυβέρνησης. Τα Συμβούλια έχουν θητεία τριών χρόνων και η εναλλαγή τους καθορίζεται από τους κανονισμούς κάθε ζώνης. Για παράδειγμα σε κάποια ζώνη μπορεί τα μελλοντικά μέλη των Συμβουλίων να περνούν ένα διάστημα κατάρτισης πριν να αναλάβουν ευθύνη και να παραμένουν για ένα διάστημα μετά για να δείξουν στους επόμενους, ενώ σε άλλη ζώνη η τρίχρονη θητεία δεν λήγει για όλους το ίδιο διάστημα, οπότε πάντα υπάρχει κόσμος που ξέρει. Οι αρμοδιότητες του Συμβουλίου είναι οι ίδιες με των Συμβουλίων των Δήμων αλλά σε μεγαλύτερη κλίμακα. Επίσης έχουν ως αρμοδιότητα να εξισορροπούν τις ανάγκες μεταξύ των διαφορετικών δήμων (π.χ. αν υπάρχει μια δωρεά δεν μοιράζεται ισόποσα σε όλους τους δήμους, αλλά ανάλογα με τον πληθυσμό και τις ανάγκες).
Στα καρακόλ λειτουργούν οι Επιτροπές Περιφρούρησης που έχουν ως αρμοδιότητα να ελέγχουν τις εργασίες των Συμβουλίων Καλής Διακυβέρνησης και να διαπιστώνουν ότι όσα γράφουν τα Συμβούλια στις αναφορές που οφείλουν να δίνουν είναι σωστά (τόσα λεφτά μπήκαν, τόσα βγήκαν κλπ). Επίσης ελέγχουν ποιος μπαίνει και ποιος βγαίνει στα καρακόλ, ούτως ώστε να αποτραπεί η είσοδος σε όσους δουλεύουν για την κυβέρνηση.
Στα καρακόλ υπάρχουν επίσης οι Επιτροπές Πληροφόρησης οι οποίες έχουν ως αρμοδιότητα να συντονίζουν τα διαφορετικά επίπεδα διακυβέρνησης και να δίνουν κατευθύνσεις.
Υποχρέωση των αρχών είναι να ολοκληρώνουν τη θητεία τους (σε περίπτωση που κάποιος πρέπει να φύγει νωρίτερα, υπάρχουν διαφορετικοί τρόποι που αντιμετωπίζεται αυτό ανάλογα με τη ζώνη), να κρατά και να αποδίδει λογαριασμούς των πόρων και της διαχείρησής τους, να συμμορφώνεται με τους εσωτερικούς κανονισμούς και τους νόμους (και φυσικά με τις εφτά γενικές αρχές διακυβέρνησης), να εμψυχώνει τη διενέργεια των εργασιών που έχουν αποφασιστεί να γίνουν.
Οι αρχές έχουν δικαίωμα να αποφασίζουν σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης, να καλούν σε έκτακτες συνελεύσεις, να διατυπώνουν προτάσεις και να λαμβάνουν επιπλέον κατάρτιση για να φέρουν καλύτερα σε πέρας τις υποχρεώσεις τους.
“Ζήτω η Αυτονομία”. Στο κέντρο, το αστέρι της αυτονομίας, με βιβλίο, καλαμπόκι και ματσέτα (το βασικό εργαλείο για τις αγροτικές εργασίες)
Τα Συμβούλια Καλής Διακυβέρνησης παλαιότερα επικοινωνούσαν μεταξύ τους μόνο όταν χρειαζόταν να λυθεί κάποιο πρόβλημα που αφορούσε κοινότητες διαφορετικών ζωνών. Πριν την έναρξη των εργασιών του Μικρού Ζαπατιστικού Σχολείου, ωστόσο, βρέθηκαν για να μοιραστούν εμπειρίες, οπότε είναι κάτι που έχουν αρχίσει να κάνουν. [Για να το αντιληφθούμε αυτό, πρέπει να έχουμε υπόψη ότι τα καρακόλ είναι αρκετές ώρες μακριά το ένα από το άλλο και δεν έχουν δυνατότητα επικοινωνίας με τηλέφωνο ή ίντερνετ.]
Όταν περνώντας από τα διαφορετικά επίπεδα διακυβέρνησης λαμβάνεται μια απόφαση, αυτή μπορεί εκ νέου να τροποποιηθεί μετά την εφαρμογή της, αν διαπιστωθεί ότι παρουσιάζει προβλήματα. Κι έτσι η αυτονομία είναι μια δυναμική κατάσταση που διαμορφώνεται καθημερινά.
Όπως διευκρίνισαν σε ερώτηση που τους έγινε, το έδαφος των ζαπατίστας δεν είναι ιδιωτικό και ούτε μπορεί να κληροδοτηθεί. Κάποιες κοινότητες απαλλοτρίωσαν γη στην εξέγερση του 1994 και αυτή είναι συλλογική. Κάποιες παλαιότερες κοινότητες έχουν κοινοτική γη, ενώ άλλες έχουν ejidos, ένα είδος συλλογικής ιδιοκτησίας που εφαρμόστηκε μετά την επανάσταση 1910 και ανήκει σε συγκεκριμένο αριθμό οικογενειών που το διαχειρίζονται μέσα από τη συνέλευση των ejidatarios (των κατόχων, δηλαδή).
Αυτά σε γενικές γραμμές μάς είπαν μέσω διαδικτύου οι σύντροφοι ζαπατίστας κατά την πρώτη μέρα εργασιών του Μικρού Ζαπατιστικού Σχολείου. Ες αύριον τα νεώτερα…
ΠΗΓΗ:http://sindesimecairo.wordpress.com/
ΠΗΓΗ:(i)) Indymedia :: Athens :: Newswire :: Μικρό ζαπατιστικό σχολείο (μέρα πρώτη): η ζαπατιστική…