Μικρό ζαπατιστικό σχολείο (τέταρτη μέρα): αυτόνομη δικαιοσύνη

 

αρχικά οι δάσκαλοι αυτοσυστήθηκαν με τα ονόματά τους “κατόπιν απαίτησης του κοινού”. Είπαν ότι δεν το είχαν κάνει μέχρι τώρα γιατί μέσω αυτών μιλούσε ο Εθνικοαπελευθερωτικός Ζαπατιστικός Στρατός

Εξαιρετικά ενδιαφέρον το χτεσινό μάθημα που μετέδωσαν οι σύντροφοι ζαπατίστας από το Πανεπιστήμιο της Γης στο Σαν Κριστόμπαλ δε λας Κάσας και είχε ως την απονομή δικαιοσύνης στις ζαπατιστικές κοινότητες. Θαρρώ ότι μαζί με το πρώτο μάθημα, που εξηγούσε τη δομή της διακυβέρνησης, ήταν τα πιο πυκνά και περιεκτικά μαθήματα.

Υπεύθυνη λοιπόν για την απονομή δικαιοσύνης είναι αρχές (autoridades) των τριών επιπέδον διακυβέρνησης (κοινοτικό, δημοτικό, Συμβούλιο Καλής Διακυβέρνησης) ανάλογα με τη σοβαρότητα του αδικήματος που διαπράττεται. Ο τρόπος είναι ο ίδιος: ο πληττόμενος/-η παρουσιάζει το θέμα του μπροστά στις αρχές κι εκείνες αναλαμβάνουν να διερευνήσουν το ζήτημα για να βρουν τι έχει συμβεί. Μετά τη διερεύνηση, σε πρέπει να είναι παρόντες όσοι εμπλέκονται μαζί με τους μάρτυρες. Στην περίπτωση σοβαρών αδικημάτων που εξετάζονται από τα Συμβούλια Καλής Διακυβέρνησης, μπορεί να  πρέπει να είναι παρούσες οι δημοτικές αρχές ή/και οι αρχές της κοινότητας στην οποία διαπράχθηκε το αδίκημα. Οπότε η απόδοση δικαιοσύνης στους ζαπατίστας μπορεί να εμπλέκει ένα μεγάλο αριθμό ατόμων.

Οι αρχές απόδοσης δικαιοσύνης είναι επίσης ίδιες: η αποκατάσταση της ζημιάς (“reposición de daños”) και η αναμόρφωση (readaptación) του συντρόφου που τη διέπραξε.

Σε κάθε επίπεδο διακυβέρνησης υπάρχει κάποιος υπεύθυνος για τα θέματα απονομής δικαιοσύνης, χωρίς ωστόσο ο αποκλειστικά αρμόδιος για την απονομή της. Κατά τη διαδικασία είναι ανήκουστος ο φαβοριτισμός και η διαφθορά. Η διαδικασία διασφαλίζεται από το συλλογικό της χαρακτήρα.

Οι τιμωρίες είναι συνήθως συμμετοχή σε κοινοτική εργασία (trabajo colectivo). Ο χρόνος και ο τόπος (αν θα είναι στην κοινότητα, στο δήμο ή στη ζώνη) καθορίζεται με βάση τη σοβαρότητα του αδικήματος. Δεν είναι ποτέ πρόστιμο, καθώς, όπως είπαν οι δάσκαλοι, το πρόστιμο ισοδυναμεί με τιμωρία για ολόκληρη την οικογένεια, μοιάζει με εξαγορά της επανόρθωσης του αδικήματος, και ο λαός δεν έχει κανένα όφελος από αυτό. Ως κοινοτική έγινε αντιληπτή η εργασία που δεν αφορά τον άμεσο βιοπορισμό της οικογένειας αλλά συνιστά προσφορά προς την κοινότητα.

Στην περίπτωση διάπραξης αδικημάτων “από έλλειψη σεβασμού προς κάποιο πρόσωπο”, αρχικά οι αρχές εφιστούν την προσοχή σε αυτόν που διέπραξε το αδίκημα και συζητούν μαζί του. Αν το επαναλάβει, του επιβάλλεται ποινή.

Για την απόδοση της δικαιοσύνης δεν υπάρχει κάποιου είδους αστικός ή ποινικός κώδικας, οπότε εγκλήματα που δεν έχουν παρουσιαστεί στις κοινότητες δεν έχουν κάποιον έτοιμο τρόπο να λυθούν. Για αδικήματα που ήδη έχουν παρουσιαστεί, υπάρχουν στον εσωτερικό κανονισμό των κοινοτήτων, των δήμων και των ζωνών, οι οποίοι δεν είναι ίδιοι για όλη την περιφέρεια των ζαπατίστας. Οι αρχές αποδίδουν δικαιοσύνη ανάλογα με την περίπτωση, με βάση τους εσωτερικούς κανονισμούς, ακολουθώντας τις εφτά ζαπατιστικές αρχές διακυβέρνησης (βλ. πρώτο μάθημα) και επιδιώκοντας τη συναίνεση μεταξύ των μερών. Οι δάσκαλοι έδωσαν πολλά παραδείγματα που θα παραθέσω στη συνέχεια.

Σε περίπτωση κλοπής, αν για παράδειγμα κάποιος έχει κλέψει μια κότα πρέπει να την επιστρέψει και στη συνέχεια οφείλει να δουλέψει κάποιες μέρες σε κοινοτική εργασία στο χωριό του. Σε περίπτωση που έχει φάει την κότα, οφείλει να πληρώσει το αντίτιμό της στον παθόντα. Το ίδιο ισχύει με κάθε είδος κλοπής. Αναφέρθηκε, για παράδειγμα η περίπτωση κλοπής ενός αυτοκινήτου. Το θέμα ήταν σοβαρό και γι’ αυτό το ανέλαβε το Συμβούλιο Καλής Διακυβέρνησης. Κάποιος είχε δανείσει σ’ ένα φίλο ένα αυτοκίνητο. Μετά από αρκετό καιρό, όταν ο ιδιοκτήτης ζήτησε το αυτοκίνητο, ο φίλος του είπε ότι του το είχαν κλέψει. Ο ιδιοκτήτης βρήκε το αυτοκίνητο στην κατοχή κάποιου άλλου, ο οποίος του είπε ότι του το είχε πουλήσει ο πρώτος. Του επιβλήθηκε τιμωρία σε κοινοτική εργασία και υποχρεώθηκε να πληρώσει την αξία του αυτοκινήτου. Ωστόσο ο ένοχος κινήθηκε εκδικητικά, παίρνοντας αιχμάλωτο ένα σύντροφο. Οι αρχές κατόρθωσαν να σώσουν το σύντροφο και ο ένοχος να εκτίσει την ποινή του.

Τα βαριά αδικήματα δεν είναι συνηθισμένα στις ζαπατιστικές κοινότητες αλλά έχουν υπάρξει σοβαρές περιπτώσεις. Στο μάθημα παρουσιάστηκαν οι μοναδικές δύο περιπτώσεις φόνου που έχουν συμβεί.

Στην πρώτη περίπτωση, καθώς δεν είχε παρουσιαστεί άλλοτε τέτοιο αδίκημα, η διαδικασία πήρε πολύ χρόνο. Το Συμβούλιο Καλής Διακυβέρνησης αποφάσισε να ζητήσει την ετυμηγορία (consulta) των κοινοτήτων για τον είδος της τιμωρίας που θα έπρεπε να ακολουθηθεί. Η διαδικασία διήρκησε αρκετό χρόνο. Στο μεταξύ τα δύο μέρη ήρθαν σε συνεννόηση. Ο πατέρας του θύματος παρουσιάστηκε στο Συμβούλιο και είπε πως “αν σας ζητήσω να τον σκοτώσω, δεν θα με αφήσετε”, “εννοείται πως όχι”, του απάντησαν. “Αν σας ζητήσω να τον σκοτώσετε, δεν θα το κάνετε”, “εννοείται πως όχι”, του απάντησαν. “Σε τι θα με οφελήσει εμένα αν τον κλείσετε κάπου για κάποια χρόνια. Ο γιος μου δεν θα γυρίσει απ’ τον τάφο. Αν μου δώσει το χ χρηματικό ποσό, κλείνει το ζήτημα”. Όπως είπε χαρακτηριστικά ο σύντροφος που φαίνεται πως ήταν στο Συμβούλιο Καλής Διακυβέρνησης που χειριζόταν το ζήτημα, “μείναμε άφωνοι”. Αλλά αφού με αυτόν τον τρόπο συμφώνησαν τα δύο μέρη, αυτό έγινε”.

Στη δεύτερη περίπτωση φόνου, αποφασίστηκε ότι η ποινή θα ήταν δέκα χρόνια. Αλλά δέκα χρόνια πού. Δεν είχαν κάποια υποδομή όπου θα μπορούσε να κρατηθεί ο ένοχος που θα διασφάλιζε την ακεραιότητά του και δέκα χρόνια κοινοτικής εργασίας ήταν πολλά. Τελικά ο ένοχος κατάφερε να διαφύγει από την περιφρούρηση. Η κοινότητά του έχει οδηγία να τον παραδώσει στο Συμβούλιο σε περίπτωση που εμφανιστεί, αλλά δεν έχει επιστρέψει.

Ο ίδιος σύντροφος παρουσίασε μια περίπτωση trafficking (παράνομης διακίνησης ανθρώπων). Οι ζαπατίστας το θεωρούν ως βαρύ έγκλημα και στον ένοχο επιβλήθηκε από το Συμβούλιο τιμωρία 6 μηνών σε κοινοτική εργασία. Μετά το πέρας της ποινής, ο ένοχος παρουσιάστηκε στο Συμβούλιο για να το ευχαριστήσει. Είχε δουλέψει 6 μήνες με ένα “δάσκαλο” χτίστη και πλέον ήταν επαγγελματίας στον συγκεκριμένο τομέα. Πλέον ήταν κι εκείνος δάσκαλος και μ’ αυτό τον τρόπο θα μπορούσε να βγάλει τα προς το ζην.

Στην περίπτωση διάπραξης αδικημάτων από ανήλικους, οι αρχές συζητούν με τον ένοχο και ο πατέρας του αναλαμβάνει να πληρώσει την αξία του κλαπέντος στον παθόντα.

Στις περιπτώσεις ενδοοικογενειακής βίας ή βιασμών, πρέπει να γίνει καταγγελία από την παθούσα. Αν διστάζει να προβεί σε καταγγελία, υποστηρίζεται από τις γυναίκες στην κοινότητα. Η ίση κατανομή των θέσεων στις αρχές μεταξύ ανδρών και γυναικών εξασφαλίζει στις παθούσες τη βεβαιότητα ηθικής υποστήριξης για την καταγγελία. Αλλά όπως είπε μια δασκάλα, στις περιπτώσεις ενδοοικογενειακής βίας οι κοινότητες έχουν κάνει σημαντικά βήματα και σχεδόν δεν παρουσιάζονται τέτοια φαινόμενα.

Η μέθη τιμωρείται στο ζαπατιστικό έδαφος, καθώς η κατανάλωση και η πώληση αλκοόλ είναι απαγορευμένη. Θεωρούν ότι το αλκοόλ είναι ένας τρόπος που το σύστημα επιδιώκει τον έλεγχο του πληθυσμού και μπορεί να είναι η αιτία πολλών άλλων αδικημάτων. Η ποινή που επιβάλλεται είναι ανάλογη με τη σοβαρότητα του αδικήματος και σύμφωνη με τους εσωτερικούς κανονισμούς των κοινοτήτων.

Σε ερωτήσεις που τέθηκαν στη συνέχεια, προέκυψε ότι μέχρι τώρα δεν έχει επιβληθεί η εξορία από τις κοινότητες ως τιμωρία και ότι δεν έχουν αντιμετωπιστεί φαινόμενα κατανάλωσης χασίς ή ναρκωτικών. Ωστόσο το τελευταίο το θεωρούν ως σοβαρό αδίκημα, καθώς η κατανάλωση είναι απαγορευμένη.

Επίσης δεν έχουν αντιμετωπίσει το φαινόμενο κάποιος να μη δεχτεί να εκτίσει την ποινή του (εκτός από την περίπτωση φόνου που αναφέρθηκε). Σκοπός τους είναι παρουσιάζονται αυτοβούλως οι διαπράξαντες κάποιο αδίκημα. Σε αντίθετη περίπτωση οι τοπικές αρχές αναλαμβάνουν δράση, αλλά σε καμία περίπτωση με τη βία. Επίσης δεν έχουν αντιμετωπίσει την περίπτωση το ίδιο άτομο να επαναλάβει αδίκημα για το οποίο ήδη έχει τιμωρηθεί.

Στην περίπτωση διάπραξης αδικήματος μεταξύ ζαπατίστας και μη ζαπατίστας που συγκατοικούν στις κοινότητες, κάποιες από αυτές τις περιπτώσεις έχουν λυθεί και οι μη ζαπατίστας έχου αποδεχτεί τις ποινές τους, ενώ άλλοι έχουν αρνηθεί να παρουσιαστούν στις αρχές. Στη δεύτερη περίπτωση, δεν μπορούν να επιβάλλουν ποινή χωρίς τη συναίνεση του ενόχου. Ζητούν επομένως συγγνώμη από τον παθόντα που δεν μπορούν να λύσουν τη διένεξη, καθώς αυτό θα εξέθετε σε κίνδυνο την οργάνωση.

Ένα μέρος του μαθήματος αφιερώθηκε στην παρουσίαση της κρατικής δικαιοσύνης και την αδικία που υφίσταται ο πληθυσμός. Αλλά θαρρώ πως αυτά είναι θέματα που τα ξέρουμε και δεν χρειάζεται να εκτεθούν εδώ εκ νέου.

Στο τέλος του μαθήματος προβλήθηκε το ακόλουθο βίντεο από την Πορεία της Σιωπής που πραγματοποίησαν οι ζαπατίστας στο Σαν Κριστόμπαλ δε λας Κάσας στις 21 Δεκεμβρίου 2012.

 

[youtube]https://www.youtube.com/watch?v=XKDoXxiUP88&feature=player_embedded[/youtube]

“Όταν βγαίνει από τα κάτω, η σιωπεί μπορεί να ακουστεί δυνατά”.

Ανανεώνουμε το ραντεβού για αύριο, με την περίληψη του τελευταίου μαθήματος που θα έχει ως θέμα τη δημοκρατία.

 

ΠΗΓΗ:http://sindesimecairo.wordpress.com/

ΠΗΓΗ:https://athens.indymedia.org/front.php3?lang=el&article_id=1486496