Της D.Valerie (μετάφραση, Μ.Θ)
Δεν είναι ακόμα σαφές πόσοι εργαζόμενοι έχουν δολοφονηθεί στην εξορυκτική καταστροφή της Soma στη Manisa της Δυτικής Τουρκίας. Κατά τη στιγμή που γράφεται αυτό το άρθρο, ο επίσημος αριθμός των νεκρών ανέρχεται στους 304, με τους εργαζόμενους στην πόλη να ισχυρίζονται ότι δεν τους έχει φανερωθεί η αλήθεια σχετικά με τον ακριβή αριθμό, καθώς περισσότεροι αναμένεται να έχουν σκοτωθεί. Είναι ξεκάθαρο ότι αυτού του είδους τα περιστατικά δεν είναι συνηθισμένα, όπως ο πρωθυπουργός (Ερντογάν) δήλωσε. Ο ίδιος αμέσως μετά από αυτά τα τραγικά γεγονότα προέβη σε επίδειξη γνώσεων αναφορικά με την ιστορία των καταστροφών στην εξορυκτική βιομηχανία, μιλώντας για το Northumberland στο Ηνωμένο Βασίλειο, και έδωσε ιδιαίτερη έμφαση σε αυτά που έγιναν στις ΗΠΑ, «μια χώρα που» (για να παραθέσω ξανά τα λόγια του Ερντογάν) «έχει κάθε είδους τεχνολογίας». Το συμπέρασμα, βέβαια, είναι ότι αυτά του είδους τα ατυχήματα συμβαίνουν ακριβώς παντού, και δεν μπορούν να αποφευχθούν.
Αυτή δεν είναι το ζήτημα όμως. Τέτοια ατυχήματα είναι ενδημικά στην παραγωγή άνθρακα, λόγω τoυ κερδοσκοπικού κινήτρου. Η Τουρκική βιομηχανία εξόρυξης ήταν πάντα κακόφημη σε ότι αφορά τα ατυχήματα και τον ρυθμό του θανάτου μετά την ιδιωτικοποίηση το 1984. Ο Alp Gurkan, διευθύνων Σύμβουλος της Soma Mining Inc, οι ιδιοκτήτες του ορυχείου, αυτή την εβδομάδα υποστήριξαν ότι «έχουμε ξοδέψει το εισόδημα μας για τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας, για να αποφευχθούν πιθανά ατυχήματα», αλλά όχι πολύ καιρό πριν, έλεγαν στα μέσα ενημέρωσης ότι πριν η εταιρεία αναλάβει την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων άνθρακα η Soma κόστιζε $130-140 για την παραγωγή, ενώ τώρα κοστίζει 23,80 δολάρια «χάρη στις μεθόδους λειτουργίας του ιδιωτικού τομέα», που περιλάμβανε α) περικοπές σε προληπτικά μέτρα ασφαλείας, β) μια εξαιρετικά αντιδημοφιλή προσωρινότητα του εργατικού δυναμικού, και γ) αγορά φθηνότερων εγχώριων παραγόμενων υλικών, όπως μετασχηματιστές, οι οποίοι προηγουμένως έπρεπε να εισαχθούν. Σύμφωνα με πρώτες αναφορές, ήταν η έκρηξη ενός μετασχηματιστή που να πυροδότησε αλυσιδωτές εκρήξεις και οδήγησε στην ορυχείο της Soma να γεμίσει με αποπνικτικά αέρια…
Οι Τουρκικές εξορυκτικές δραστηριότητες έχουν ένα απόλυτα φρικτό ιστορικό ασφαλείας. Η βιομηχανία του άνθρακα αντιπροσωπεύει μόλις πάνω από το 10% των εργατικών ατυχημάτων, με 13.000 ανθρακωρύχοι να εμπλέκονται σε ατυχήματα το περασμένο έτος. Από το έτος 2000, 1308 άνθρωποι έχουν πεθάνει κατά την εξόρυξη άνθρακα (ατυχήματα πριν από αυτά τα πρόσφατα γεγονότα). Όλα αυτά καθιστούν την Τουρκία ως τη χώρα με τον υψηλότερο αριθμό θανάτων εξόρυξης στον κόσμο μετά την Κίνα. Ωστόσο, τα στοιχεία αυτά είναι παραπλανητικά, και με βάση τις λεπτομέρειες που εξετάστηκαν, η Τουρκία έχει ένα ποσοστό θνησιμότητας 7,22 εργαζομένων ανά εκατομμύριο τόνους της παραγωγής άνθρακα σε σύγκριση με 1,27 στην Κίνα και 0,02 στις Ηνωμένες Πολιτείες αντίστοιχα. Αυτό επί της ουσίας σημαίνει ότι οι εργαζόμενοι έχουν σχεδόν έξι φορές περισσότερες πιθανότητες να πεθάνουν σε ένα τουρκικό ανθρακωρυχείο από ότι σε ένα κινέζικο, και 361 φορές περισσότερες πιθανότητες από τους Αμερικανούς εργαζομένους των ορυχείων.
Τούτου λεχθέντος, δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι η δήλωση του Ερντογάν «εκρήξεις, όπως αυτό και αυτή, στα ορυχεία συμβαίνουν όλη την ώρα. Δεν είναι ότι δεν συμβαίνουν σε άλλα μέρη του κόσμου» συνάντησε το θυμό και την περιφρόνηση των ανθρακωρύχων σε Soma. Ο Ερντογάν διακήρυξε τρεις μέρες «εθνικού πένθους», αλλά και για τους εργαζόμενους σε Soma αυτό σήμαινε επίθεση με κανόνια νερού και δακρυγόνα. Η κυβέρνηση προσέθεσε επίσης μια προσωπική πινελιά σε όλα αυτά, με έναν επίσημο από το γραφείο του πρωθυπουργού, τον Γιουσούφ Γερκέλ, να φωτογραφίζεται κλωτσώντας το συγγενή ενός νεκρού ανθρακωρύχου, ενώ ο ίδιος ο Πρωθυπουργός έχει αναφερθεί ότι επιτέθηκε σωματικά σε κάποιον επίσης. Τα γραφεία του κυβερνώντος ΑΚΡ στην πόλη σπάστηκαν.
Δεν ήταν μόνο οι εργαζόμενοι της Soma που κατέστησαν σαφές πού βρίσκεται το φταίξιμο για την καταστροφή. Διαδηλώσεις γρήγορα εξαπλώθηκε σε ολόκληρη τη χώρα, και σε όλες αυτές υπήρχαν πανό διακηρύσσοντας ότι δεν ήταν ατύχημα, αλλά δολοφονία, και ότι η κυβέρνηση ήταν υπεύθυνη. Διαδηλώσεις πραγματοποιήθηκαν σχεδόν αμέσως σε όλη τη χώρα. Την Τετάρτη το βράδυ, μεγάλος αριθμός ανθρώπων ήρθαν αντιμέτωποι με την αστυνομία, με εκτοξευτήρες ύδατος, και όπλα αερίων στην πλατεία Ταξίμ, στην κεντρική σκηνή των κινημάτων διαμαρτυρίας των τελευταίων χρόνων, καθώς και στην Άγκυρα και Σμύρνη, και άλλες μεγάλες πόλεις.
Την Πέμπτη έλαβε χώρα μια 24ωρη γενική απεργία από συνδικαλιστικές οργανώσεις της αριστεράς, DİSK, KESK, TMMOB, TTB και TDB. Η κύρια συνδικαλιστική συνομοσπονδία Türk-İs κάλεσε για τριών λεπτών σιγή. Εξαγριωμένοι εργαζόμενοι και φοιτητές στην Άγκυρα επιτέθηκαν και κατέλαβαν τα γραφεία τους σε απάντηση. Η απεργία φαίνεται να ήταν η μεγαλύτερη γενική απεργία στην Τουρκία για δεκαετίες. Συνήθως στις γενικές απεργίες έχουν την τάση να συμμετάσχουν περίπου μισό εκατομμύριο εργαζόμενοι από τα συνδικάτα αυτά της αριστερής πτέρυγας. Οι απεργίες χθες πήγαν πολύ πέρα από αυτό, με εκατοντάδες χιλιάδες εργάτες εργοστασίων, από μέρη όπου η DİSK δεν έχει παρουσία, να ενώνονται με την απεργία και τις διαδηλώσεις, και όχι μόνο για τρία λεπτά. Μεταξύ των απεργών ήταν εργαζόμενοι στη διαβόητη ζώνη ναυπηγείων της Τούζλα, όπου πάνω από 200 εργαζόμενοι έχασαν τη ζωή τους σε εργατικά ατυχήματα κατά τις τρεις τελευταίες δεκαετίες. Η κυβέρνηση δεν φαίνεται να είναι σε διάθεση να κρατήσει διαλλακτική στάση προς τους απεργούς, με περίπου 10.000 ανθρακωρύχους στην επαρχία Zonguldak της Μαύρης Θάλασσας να παίζουν το ρόλο του αντικαταστάτη για δύο ημέρες παρά το γεγονός ότι η απεργία διήρκεσε μόνο μία ημέρα. Περιστατικά σαν αυτό θεωρείται ότι έχουν σχεδιαστεί για να ανταγωνιστούν περαιτέρω τους εργαζόμενους, ενώ ορισμένες διαδηλώσεις (από τους εργαζομένους) συνεχίστηκαν την επομένη της απεργίας. Όλα αυτά δύο εβδομάδες πριν από την επέτειο της έναρξη των διαδηλώσεων στο πάρκο του Gezi, δείχνουν ότι θα μπορούσε κάλλιστα να υπάρξουν περαιτέρω αγώνες ως απάντηση σε αυτές τις δολοφονίες και την κρατική βαρβαρότητα που τις συνοδεύουν.